Η Ψυχολογία του Πολέμου

Η Ψυχολογία του Πολέμου

Η ανθρώπινη ιστορία είναι κυρίως συγκρούσεων και πολέμων. Η ιστορία διδάσκει πολλά μαθήματα, αλλά έχει λίγους μαθητές. Φαίνεται ότι το κύριο γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν από την ιστορία είναι ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν από την ιστορία.

Ο κύκλος φαίνεται να είναι: σύγκρουση που οδηγεί σε πόλεμο, τεράστιες ζημιές, απώλειες και κόστος από όλες τις πλευρές, συλλογικές δηλώσεις του «ποτέ ξανά», ακολουθούμενες από μια σύντομη περίοδο ειρήνης, και στη συνέχεια επαναλάβετε.

Ο πόλεμος φαίνεται τόσο πολύ μέρος της ανθρώπινης υπόστασης, που είναι λογικό να αναρωτηθούμε: είναι οι άνθρωποι προγραμματισμένοι για πόλεμο; Μήπως η γενετική οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, ώστε τα γονίδιά τους να μπορούν να αναπαραχθούν καλύτερα μετά την καταστροφή των γονιδίων των «άλλων» που ανταγωνίζονται για πόρους;

Πολλοί ανθρωπολόγοι και αρχαιολόγοι έχουν παράσχει στοιχεία ότι ο πόλεμος μεταξύ των ανθρώπων εμφανίστηκε μόλις πριν από 6000 έως 10000 χρόνια. Η εμφάνιση του πολέμου συμπίπτει με τη δημιουργία αγροτικών συστημάτων και κοινωνιών. Η οργάνωση της μαζικής παραγωγής τροφίμων απελευθέρωσε πολλούς ανθρώπους από τον ατέρμονο κύκλο του κυνηγιού και της τροφοσυλλογής. Αυτό με τη σειρά του, επέτρεψε σε μερικούς ανθρώπους να ζήσουν από την εργασία άλλων – τότε εμφανίστηκε μια τάξη «ηγετών».

Αν οι πόλεμοι ξεκίνησαν μόνο αφού μερικοί άνθρωποι είχαν τον ελεύθερο χρόνο και το καθεστώς να τον κατευθύνουν, αυτό δείχνει: η επιθυμία για πόλεμο δεν είναι γενετικά προσδιορισμένη ή, αν τελικά είναι, η επιθυμία για πόλεμο απαιτεί να υπάρχει χρόνος και πόροι για να εκφραστούν τέτοια γονίδια.

Τα τελευταία 3000 χρόνια υπήρξαν λίγες περίοδοι χωρίς πόλεμο στην Ευρώπη όπου τα πλουσιότερα έθνη φάνηκαν να έχουν την επιθυμία, το χρόνο και τους πόρους. Ωστόσο, από την ίδρυση του προδρόμου της ΕΕ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, (που δημιουργήθηκε για να αποτρέψει τον πόλεμο), δεν υπήρξαν πόλεμοι μεταξύ κανενός μέλους της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι είχαν την ίδια δεξαμενή γονιδίων και είχαν στη διάθεσή τους τεράστιο χρόνο και πόρους. Τι εξηγεί το φαινόμενο των σχεδόν 80 ετών ειρήνης; Ίσως οι άνθρωποι που συναλλάσσονται, συνεργάζονται και λαμβάνουν αποφάσεις μαζί και έχουν ειρηνικούς τρόπους επίλυσης των αναπόφευκτων συγκρούσεων, δεν κάνουν πόλεμο ο ένας στον άλλο. Ενδεχομένως όπου υπάρχει κοινός νόμος και ίση πρόσβαση στη δικαιοσύνη, δημιουργώντας τους μηχανισμούς εμπιστοσύνης, οι άνθρωποι ζουν γενικά ειρηνικά, παρά τις όποιες μικρές διαφωνίες. Εάν ο πόλεμος ήταν σκληρός και κατέστη δυνατός χάρη στον χρόνο και τη διαθεσιμότητα πόρων, τέτοιες δομές εμπορίου και συνεργασίας όπως η ΕΕ δεν θα απέτρεπαν τον πόλεμο.

Οι περισσότεροι εμφύλιοι πόλεμοι στην πρόσφατη ιστορία έλαβαν χώρα παρά το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω προφανώς ήταν σε ισχύ. Ίσως, όταν αυτά τα συστήματα διαλύονται, ο πόλεμος είναι ακόμα δυνατός, ή, είναι ακόμη αναπόφευκτος. Για παράδειγμα, όταν ένα ή και τα δύο μέρη σε έναν πιθανό εμφύλιο πόλεμο δεν είναι διατεθειμένα να δεχτούν μια κοινή λύση, ή, δεν υπάρχει μηχανισμός για την εξεύρεση ή την εφαρμογή ενός νέου αμοιβαία αποδεκτού status quo, ίσως ο πόλεμος, ή ο διαχωρισμός των μερών σε νέες χώρες, είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης της σύγκρουσης. Αυτή ήταν η λύση σε πολλές συγκρούσεις. Τρία παραδείγματα από την πρόσφατη ιστορία είναι η πρώην Γιουγκοσλαβία, το Ανατολικό Τιμόρ και το Σουδάν κλπ. Πράγματι, πολλές χώρες δημιουργήθηκαν κάτω από αυτές ακριβώς τις συνθήκες.

Ο πόλεμος θα μπορούσε να είναι μια τοξική παρενέργεια που προκαλείται από τον τύπο των ανθρώπων που εισέρχονται στην πολιτική. Τα χαρακτηριστικά που θεωρούνται ευρέως απαραίτητα για να ευδοκιμήσουν στα πολιτικά συστήματα, είναι: η μεμψιμοιρία, ο ναρκισσισμός και η ψυχοπάθεια. Ίσως είναι η δυσλειτουργική ψυχολογία πολλών πολιτικών «ηγετών», που οδηγεί στον πόλεμο. στην προσπάθειά τους να προσκολληθούν στην εξουσία, παραιτούνται από κάθε αρχή, λένε οποιοδήποτε ψέμα και διατάζουν οποιαδήποτε πράξη.

Όποιος έχει παρακολουθήσει έναν πόλεμο είτε σε πραγματικό χρόνο, είτε στην ιστορία, θα έχει σημειώσει τα ψέματα που λέγονται και τις φρικαλεότητες που διαπράττονται και από τις δύο πλευρές. «Η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα του πολέμου», αν και συχνά δηλώνεται ως αλήθεια, δεν είναι, από μόνη της, Αλήθεια. Μέχρι τη στιγμή που κάποιος είναι σε θέση να ζητήσει ή να διατάξει πόλεμο, η αλήθεια και η ακεραιότητα έχουν γίνει από καιρό αποδεκτές ως συνεχείς παράπλευρες απώλειες στην αναζήτησή για εξουσία. Ο πόλεμος αποκαλύπτει ότι η μεμψιμοιρία γίνεται πιο έντονη.

Ορισμένοι πόλεμοι διεξάγονται για τον έλεγχο ή την πρόσβαση σε πόρους. Τα περισσότερα είδη ζώων σκοτώνουν μόνο για φαγητό. Εκείνα που σκοτώνουν αλλά δεν τρώνε, συνήθως το κάνουν μόνο εάν βρίσκονται υπό πραγματική σωματική απειλή. Οι άνθρωποι όμως θα σκοτώσουν ο ένας τον άλλον ακόμα και εάν οι ιδέες τους απειλούνται. Πολλοί πόλεμοι διεξάγονται για την πολιτική ιδεολογία, τη θρησκεία, τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τα κυβερνητικά συστήματα κ.λπ.

Ίσως οι ιδέες, οι ιδεολογίες, μπορούν να λειτουργήσουν με τρόπο παρόμοιο με τα γονίδια; Μήπως οι άνθρωποι ανταγωνίζονται για να γίνουν αποδεκτές οι ιδέες τους; Οι άνθρωποι συγχέουν την προσωπική επιβίωση με την αποδοχή των ιδεών τους; Χρειάζονται οι άνθρωποι τόσο πολύ την επικύρωση που είναι πρόθυμοι να πάνε στον πόλεμο γι’ αυτό; Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο, φαίνεται να συμβαίνει όταν οι άνθρωποι δηλώνουν όπως: “Είμαι πρόθυμος να σκοτώσω ή να πεθάνω για τις πεποιθήσεις μου”. Ιδού ένα παράδειγμα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου: «Θα προτιμούσα να είμαι νεκρός παρά Κόκκινος». Οι πολιτικοί σε όλη την ιστορία έχουν κατευθύνει τους ανθρώπους να διαπράξουν φόνο σε τεράστια κλίμακα για αυθαίρετες ιδέες όπως οι “πατρίδες”. «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων», είχε πει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, πριν όμως καταφύγει και αυτός στην ιδέα της «πατρίδας».

Δεδομένου ότι λίγοι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να βλάψουν οποιονδήποτε, πόσο μάλλον εκείνους που είναι ακριβώς σαν αυτούς, είναι απαραίτητο οι πολιτικοί που επιθυμούν τον πόλεμο να δημιουργήσουν έναν εχθρό, να μετατρέψουν αυτόν τον εχθρό ως υπαρξιακή απειλή για τους πολίτες τους, για τον τρόπο ζωής τους, για τις ιδέες τους.

Η φρίκη του πολέμου είναι δυνατή μόνο εάν αξιοπρεπείς άνθρωποι μπορούν να πειστούν να δολοφονήσουν. Η διαδικασία ξεκινά αργά, λογικά. το «άλλο» αντιπαραβάλλεται με το πόσο πολιτισμένοι και έντιμοι «είμαστε», Τότε, σταδιακά ο «άλλος» δαιμονοποιείται και απανθρωποποιείται. Μόλις ο νεόκοπος «παγκόσμιος στρατιώτης» πειστεί ότι ο «άλλος» αξίζει τη μοίρα του, θα διαπράξει ευχαρίστως οποιαδήποτε θηριωδία διαταχθεί – οι άνθρωποι-στόχοι τους έχουν παραιτηθεί από τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και είναι υποκείμενα ηθικού αποκλεισμού.

Η διαδικασία πλύσης εγκεφάλου για την προετοιμασία ενός λαού για πόλεμο είναι η ίδια που χρησιμοποιείται από τους ηγέτες των αιρέσεων για να υποτιμήσουν τα μη μέλη της λατρείας και να κρατήσουν τα μέλη της λατρείας υπό έλεγχο.

Πολλοί άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες εμπλέκονται στον πόλεμο. Εδώ είναι μερικά μόνο:

Εκδίκηση
Ο πόλεμος που βασίζεται στην εκδίκηση υπάρχει σε πολλά μέρη του κόσμου εδώ και χιλιετίες. Κάθε κόμμα επιδιώκει τη «δικαιοσύνη» για την τελευταία «αδικία» που του επιβλήθηκε και με αυτόν τον τρόπο επιβάλλει μια άλλη αδικία και ο κύκλος συνεχίζεται, συχνά για γενιές.

Φόβος
Οι άνθρωποι, ξανά και ξανά, έχουν πάει στον πόλεμο, από φόβο μήπως δεχθούν επίθεση. Δηλαδή, ο φόβος του πολέμου δημιουργεί πόλεμο. Αμέτρητες ζωές χάθηκαν σε «προληπτικές» επιθέσεις για να «αμυνθούν» απέναντι σε μια απειλή που ήταν εντελώς αβάσιμη. Επανειλημμένα, οι λαοί έχουν χειραγωγηθεί από πολιτικούς για να επιτεθούν πριν δεχτούν επίθεση, όταν καμία τέτοια επίθεση δεν ήταν σκόπιμη ή δυνατή.

Υποκρισία
Κάθε εμπλεκόμενο μέρος αισθάνεται ότι ο πόλεμός του είναι «δίκαιος», με διάφορες μορφές: υπερασπίζεται τη χώρα του, τον τρόπο ζωής του, τους πόρους του, την ηθική του. Ο καθένας μπορεί να δικαιολογήσει τη διεξαγωγή ενός πολέμου με τη δίκαιη αγανάκτησή του, αλλά οι εχθροί τους καταδικάζονται επειδή σκέφτονται και ενεργούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Ηρωισμός
Όταν οι ηγέτες του παρελθόντος επαινούνται ως «μεγάλοι» επειδή ηγήθηκαν της μαζικής δολοφονίας των «εχθρών» τους, τα Εγώ των ηγετών στο παρόν μπαίνουν στον πειρασμό να γράψουν τη θέση τους στην Ιστορία μέσω του πολέμου. Τι είδους άνθρωπος είναι διατεθειμένος να επιτρέψει στη σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων να γίνει «αθάνατος»; Ένας ψυχοπαθής. Η ιστορία και η ψυχολογία του πολέμου φαίνεται να είναι η ιστορία και η ψυχολογία των ψυχοπαθών.

Η λογική δικαιώνει το συναίσθημα

Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε λογικοί, ότι τα συναισθήματά μας ακολουθούν τις λογικές μας αναλύσεις. Αλίμονο, δεν είμαστε. Είναι το αντίστροφο: η λογική μας χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τα συναισθήματά μας. Ακόμη και η βάση των αρχέγονων συναισθημάτων μπορεί να δικαιολογηθεί με λογική, με πολύ προβλέψιμους τρόπους: «Δεν μας αρέσει [εισαγάγετε το όνομα του “άλλου”]. Είναι [εισάγετε άγριες φανταστικές απειλές]. Είναι [εισάγετε αβάσιμη κατηγορία για φρικτά χαρακτηριστικά]. Θα πρέπει [έκκληση να βλάψουμε τον “άλλο”] για να σώσουμε τον εαυτό μας, από αυτούς».

«Ο Θεός είναι με το μέρος μας»
Ο πόλεμος μετά τον πόλεμο έχει διεξαχθεί στο όνομα της θρησκείας, ή δικαιολογείται με τη χρήση της θρησκείας. Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν τις ίδιες δικαιολογίες ή/και ισχυρίζονται θρησκευτική επικύρωση για την παραβίαση των νομικών και θρησκευτικών αρχών τους (για παράδειγμα, να μην σκοτώνουν). Η θρησκεία επιλέγεται, διαφθείρεται από τους πολιτικούς και χρησιμοποιείται για να «δικαιολογήσει» τον πόλεμο.

Η πρώτη πράξη κάθε εμβίου όντος
Οι οργανισμοί, όπως και τα ζωντανά συστήματα, αμέσως μετά την δημιουργία τους, αρχίζουν να προστατεύουν την ύπαρξή τους. Αυθαίρετες έννοιες όπως ομάδες, εταιρείες και χώρες, επιδιώκουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι όλα τα ζωντανά μέλη ή πολίτες εκμηδενίζονται. Κυβερνήσεις έσφαξαν ακόμα και τον ίδιο τους τον λαό στο όνομα του «κόμματος».

Ομαδική σκέψη
Όταν μια ομάδα ανθρώπων ενώνεται, υιοθετεί γρήγορα κοινούς κανόνες. Εάν η ομάδα έχει προεπιλεγεί για την κοινή της άποψη για τον κόσμο, αυτοί οι κανόνες δεν εμπεριέχουν κανένα μέσο αμφισβήτησης. Οποιαδήποτε και όλες οι πληροφορίες που θα μπορούσε να δει ένα λογικό, αντικειμενικό άτομο που θα αμφισβητούσαν τη δυσλειτουργική σκέψη της ομάδας, επανερμηνεύονται από την ομάδα ως στοιχεία για να υποστηρίξουν τη σκέψη τους. Αυτή η παραληρηματική επανερμηνεία της πραγματικότητας είναι κοινή σε πολλές ψυχικές διαταραχές. Όταν οι κυβερνώντες καταλαμβάνονται από ομαδικό παραληρηματικό ιδεασμό, μπορεί γρήγορα να ξεκινήσει και να συνεχίσει την τρέλα του πολέμου.

Δεν υπάρχουν νικητές
Ο πόλεμος σχεδόν πάντα αναδύεται ως αποτέλεσμα ενός τοξικού κοκτέιλ δυσλειτουργικής ψυχολογίας. Δεν έχει σημασία ποια πλευρά έχει την πιο παραληρηματική σκέψη, δεν υπάρχουν νικητές στον πόλεμο, μόνο μεγαλύτεροι ή μικρότεροι ηττημένοι.

Οι άνθρωποι που πολεμούν είναι οι νεότεροι και ισχυρότεροι, τεράστιοι αριθμοί από τους οποίους σκοτώνονται στη μάχη. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγάλος αριθμός γυναικών δεν μπορούσε να βρει σύζυγο και δεν είχε παιδιά. Οι περισσότεροι στρατιώτες που εμπλέκονται σε έναν πόλεμο έχουν καταστρέψει τη ζωή τους από τραυματισμό ή μετατραυματικό στρες. Υποφέρουν από εφιάλτες για όλη τους τη ζωή, οι σχέσεις τους είναι διαταραγμένες, η διατήρηση μιας φυσιολογικής λειτουργίας είναι δύσκολη, η κατάθλιψη, το άγχος, ο αλκοολισμός, η ανεργία, η έλλειψη στέγης και η αυτοκτονία είναι όλα υψηλότερα σε όσους έχουν την ατυχία να έχουν δει την πραγματικότητα του πολέμου. Λίγοι λαοί απέφυγαν να πληρώσουν το τεράστιο για να πάνε στον πόλεμο. Το κόστος της καθοδήγησης μιας χώρας για να πάει σε πόλεμο βαρύνει εκείνους που το διευθύνουν; Όχι. Τα πολιτικά συστήματα φαίνεται να προστατεύουν όσους ξεκινούν πολέμους, από τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Ίσως αυτή η ασυλία τους κάνει πιο πιθανό να θυσιάσουν τις ζωές των άλλων, να προστατεύσουν ή να βελτιώσουν τη ζωή και τις θέσεις τους.

Ψυχική υγεία την χρονιά του covid-19

Ψυχική υγεία την χρονιά του covid-19

​Δημήτρης Πλουμπίδης, Ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής EKΠΑ

Ξεκινάμε από το τέλος του πρώτου χρόνου της πανδημίας, δηλαδή από τον Μάιο 2021 με την χαλάρωση πρώτα, την ουσιαστική κατάργηση στη συνέχεια των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση τoυ κορονοϊού , με εξαίρεση κάποιους περιορισμούς στη συνάθροιση σε εσωτερικούς χώρους . Σημειώνουμε αυτό το τελευταίο δίμηνο σε ότι αφορά την ψυχική επιβάρυνση ,καθώς όλοι οι ψυχίατροι και ψυχολόγοι που γνωρίζω με έκπληξη είδαν τόσο πολλούς ανθρώπους να αναζητούν τις υπηρεσίες τους για προβλήματα που αφορούν κυρίως το άγχος και την κατάθλιψη.

Κατά κάποιο τρόπο αναμενόμενη εξέλιξη;

Η απομόνωση των ανθρώπων όλους αυτούς τους μήνες, ο φόβος του θανάτου, η οικονομική ανασφάλεια για πάρα πολλούς είχε συσσωρεύσει εντάσεις. Το άνοιγμα των δραστηριοτήτων ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει ενεργός ο κίνδυνος από τον covid-19 αύξησε το άγχος. Κάποιοι άρχισαν να κυκλοφορούν με την αίσθηση ότι κάνουν κάτι το επικίνδυνο, ενώ άλλοι συνεχίζουν σαν να βρίσκονται σε μια «σαν» κανονική πραγματικότητα. Η συνέχεια θα εξαρτηθεί από την ένταση ενός 4ου κύματος πού την πιστεύουμε μικρότερη, αλλά και από τις μεταλλάξεις του κορονοϊού.

Πλοία, τρένα λεωφορεία μόνο με στοιχειώδη μέτρα προστασίας και συνωστισμό από την αρχή της πανδημίας εξακολουθούν να είναι χώροι πιθανής μετάδοσης.

Ο εμβολιασμός συνεχίζεται με μεγάλες ανακολουθίες και δεν έχει καλύψει ακόμα σημαντικά τμήματα του πληθυσμού, όπως τις ηλικίες 20-30 ετών και τις ακόμα μικρότερες, εκεί όπου κυριαρχούν τα τουριστικά επαγγέλματα, οι μεγάλες μετακινήσεις, η έκθεση στον κίνδυνο.

Η υγεία και το οικονομικό μέλλον είναι οι δύο πόλοι υπόκωφου άγχους που μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Όλοι γνωρίζουμε την τεράστια κερδοσκοπία που έχει στηθεί γύρω από την πανδημία ο κίνδυνος όμως είναι πραγματικός απειλώντας και όσους θέλουν να τον αγνοούν ή να τον αποδίδουν σε ψέματα των ισχυρών.

Όλο τον χρόνο της πανδημίας η ενίσχυση του ΕΣΥ ήταν με το σταγονόμετρο, μόνο σε ότι αφορά τις νοσοκομειακές μονάδες covid 19, εγκατάλειψη των κέντρων υγείας ,των ΤοΜΥ, των γενικών γιατρών και των παθολόγων που παλεύουν μόνοι τους με τις ανάγκες του κόσμου. Συρρίκνωση της παρακολούθησης και της νοσηλείας για άλλα νοσήματα που με βεβαιότητα θα επιβαρύνει τις υπηρεσίες υγείας και τις στατιστικές των νεκρών. Είναι σαφέστατη η πρόθεση της κυβέρνησης να συρρικνώσει τον δημόσιο χαρακτήρα του ΕΣΥ, να παραδώσει καθοριστικούς τομείς της λειτουργίας του σε ιδιώτες, να στρέψει τους πιο εύπορους στην ιδιωτική ασφάλιση υγείας, να αναγκάσει τους νέους ασφαλισμένους να ρισκάρουν την επικουρική τους σύνταξη στο χρηματιστήριο. Να πείσει τον κόσμο ότι ο επιχειρηματικός κίνδυνος, η ιδιωτική λογική στην υγεία και οι ακριβές υπηρεσίες είναι η κανονική κατάσταση. Το δημόσιο χρήμα να μην ενισχύει άμεσα το Εθνικό Σύστημα Υγείας, αλλά να χρησιμεύει για να καλύψει και τις «τρύπες» ή και την κατάρρευση ιδιωτών παρόχων υπηρεσιών υγείας. Το ανατριχιαστκότερο είναι ότι πλασάρεται η ιδέα ότι ζούμε πάρα πολλά χρόνια και αυτό στοιχίζει. Άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης της Ν.Δ. να περιορίσει δραστικά τον δημόσιο έλεγχο που μεταφράζεται και σε ψήφους και να αυξήσει τον επιχειρηματικό.

Η πανδημία του covid 19 έφερε ορμητικά στο προσκήνιο όλα αυτά τα προβλήματα δημόσιας υγείας και οργάνωσης της υγείας που θα μας ακολουθήσουν στο μέλλον, ενώ οι επιχειρηματικές λύσεις θα εγκαταλείψουν τους ασθενέστερους οικονομικά μόνο με την στοιχειώδη κάλυψη.

Αυτό που ανέδειξε επίσης η πανδημία είναι η παγκοσμιότητα των προβλημάτων που αφορούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, τις μεγάλες απειλές για την δημόσια υγεία που αφορούν πλούσιες και φτωχές χώρες, τον εντατικό τρόπο που καταστρέφουμε το γύρω μας φυσικό περιβάλλον. Μεγάλα προβλήματα που συνήθως ξεχνούμε ή και λοιδορούμε όταν περάσει ο άμεσος κίνδυνος και τα ξαναβρίσκουμε μπροστά μας.

Πηγή: https://peripteron.eu/psychiki-ygeia-tin-chronia-tou-covid-19/

Φορείς που εκτελούν προγράμματα για εξαρτημένα από φαρμακευτικές ουσίες άτομα

Φορείς που εκτελούν προγράμματα για εξαρτημένα από φαρμακευτικές ουσίες άτομα

Α. ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ

1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ.

Αριστοτέλους 19 (4ος όροφος) – Αθήνα, τηλ. 210 – 82.10.879, 210 – 52.32.821 (εσωτ. 326).

2. ΟΚΑΝΑ (Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών)

Αριστοτέλους 19 – Αθήνα, τηλ. 210 – 82.53.756-9

3. ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Ν.Π.Ι.Δ.

Εποπτεύουσα αρχή : Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας.

ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΟΥ ΚΕ.Θ.Ε.Α. ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕ.Θ.Ε.Α.

Ταχυδρομική διέυθυνση : Σορβόλου 24, 116 36 Αθήνα, τηλ. 210 – 92.41.993-6 fax 210 – 92.41.986-7.

Αυτή τη στιγμή το ΚΕ.Θ.Ε.Α. περιλαμβάνει τα εξής προγράμματα / Θεραπευτικές μονάδες :

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΘΑΚΗ

Ταχυδρομική Δ/νση : Βασ. Ηρακλείου 32, 546 24 Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 – 260.060, 242.420 και fax 031-271.300.

Στο πρόγραμμα ΙΘΑΚΗ ανήκουν οι εξής μονάδες :

Κέντρο Ενημέρωσης Θεσσαλονίκης.

Λειτουργεί από τον Δεκέμβριο του 1984. Καλύπτει τη Βόρειο Ελλάδα.

Ταχ. Δ/νση : Βασ. Ηρακλείου 32, 546 24 Θεσ/νίκη, τηλ. 2310 – 270.110, 271.300, fax2310 – 271.300 και telex 419.163.

Θεραπευτική Κοινότητα “ΙΘΑΚΗ” (διαμονή) δυναμικότητας 100 θέσεων για ενήλικες χρήστες.

Λειτουργεί από το 1983 και βρίσκεται σε αγρόκτημα στη Σίνδο της Θεσ/νίκης. Ταχ. Δ/νση : Σίνδος Θεσ/νίκη 574 00, τηλ. 2310 – 79.139, 2310 – 798.694, 2310 – 797.662, fax 2310 – 799.418 και telex 410.385.

Κέντρο Επανένταξης.

Ταχ. Δ/νση : Ευριπίδου 16, 546 35 Θεσ/νίκη, τηλ. 2310 – 215.595, fax 215.939, 271.300. Στα πλαίσια του Κέντρου Επανένταξης λειτουργούν στην Θεσ/νίκη : 1. Εργαστήρι κεραμικής – αγγειοπλαστικής 2. Συνεργείο επισκευής αυτοκινήτων 3. Αγροκτηνοτροφική μονάδα. Ακόμη μέλη της Κοινωνικής Επανένταξης εκπαιδεύονται επαγγελματικά σε διάφορα τμήματα του ΚΕ.Θ.Ε.Α., όπως Γραμματείας, Λογιστήρια, μηχανογράφηση – ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γραφεία κίνησης.

Πρόγραμμα Οικογένειας.

Ταχ. Δ/σνη : Βασ. Ηρακλείου 32, 546 24 Θεσ/νίκη, τηλ. 2310 – 270.110, 2310 – 271.300 και fax 2310 – 271.300.

Πρόγραμμα Φυλακών.

Ταχ. Δ/σνη : Ηρακλείου 32, 546 24 Θεσ/νίκη, τηλ. 2310 – 270.110, 2310 – 271.300 και fax 2310 – 271.300.

Πολιτιστικό Κέντρο, Μουσικό Καφενείο “ΧΡΩΜΑ”.

Tαχ. Δ/νση : Τσιμισκή 132 – Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 – 266.777.

Πρόγραμμα Οικογένειας.

Το Πρόγραμμα αυτό παρέχει συστηματική οικογενειακή θεραπεία σε γονείς, αδελφούς και συζύγους χρηστών. Οικογενειακή θεραπεία παρέχεται και σε οικογένειες χρηστών που δεν έχουν διακόψει τη θεραπεία. Ταχ. Δ/νση : Κουντουριώτου 26, 106 83 Αθήνα, τηλ. 83.37.037, 88.37.650 και fax 83.37.037.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΑΒΑΣΗ.

Ταχ. Δ/νση : Φυλής 185, 112 52 Αθήνα, τηλ. 86.26.761, fax 86.51.227.

Κέντρο Εισαγωγής.

Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και απευθύνεται σε ενήλικες χρήστες και στις οικογένειές τους.

Ταχ. Δ/νση : Φυλής 185, 112 52 Αθήνα, τηλ. 86.26.761.

Ανοιχτή Κοινότητα Ενηλίκων “ΔΙΑΒΑΣΗ”.

Η Ανοιχτή Θεραπευτική Κοινότητα “ΔΙΑΒΑΣΗ”, δυναμικότητας 50 θέσεων, για ενήλικες χρήστες ναρκωτικών, λειτουργεί στο κέντρο της Αθήνας από τον Οκτώβριο του 1990. Ταχ. Δ/νση : Σταυροπούλου 15, 112 52 Αθήνα, τηλ. 86.53.960, 86.40.943, fax 86.51.227.

Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης.

Ταχ. Δ/νση : Φυλής 185, 112 52 Αθήνα, τηλ. 86.26.761.

Πρόγραμμα Οικογένειας.

Ταχ. Δ/νση : Φυλής 185, 112 52 Αθήνα, τηλ. 86.26.761.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ.

Ταχ. Δ/νση : Βαλτετσίου 60, 106 81 Αθήνα, τηλ. 36.47.700, fax 36.07.960.

Κέντρο Ενημέρωσης.

Ταχ. Δ/νση : Βαλτετσίου 60, 106 81 Αθήνα, τηλ. 36.47.700, fax 36.07.960.

Κέντρο Ενημέρωσης Ηρακλείου Κρήτης.

Ταχ. Δ/νση : Μίνωος και Μιχαήλ Αρχαγγέλου, Θέρισος 713 04 Κρήτη, τηλ. 081-261.026, fax 081-260.566.

Θεραπευτική κοινότητα ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ.

Ταχ. Δ/νση : Πευκών 12, Κοινότητα Σεληνίων – Σαλαμίνα, τηλ. και fax 46.71.548.

Κινητή Μονάδα Ενημέρωσης / Πρόληψης “ΠΗΓΑΣΟΣ” (διώροφο λεωφορείο).

Η Μονάδα αυτή λειτουργεί σε στενή συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους κατά τόπους φορείς από το Μάρτιο του 1989 και πραγματοποιεί ταξίδια σε όλη την Ελλάδα. Ταχ. Δ/νση : Σορβόλου 24, 116 36 Αθήνα, τηλ. 92.41.993-6, fax 92.41.986.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ “ΕΞΟΔΟΣ” (διαμονής) δυναμικότητας 60 θέσεων.

Λειτουργεί σε στενή συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους κατά τόπους φορείς από το Φεβρουάριο του 1989, αρχικά στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια στη Λάρισα.

Ταχ. Δ/νση : 2ο χιλιόμετρο Γιάννουλης – Λάρισας, τηλ. 041-250.332, 259.500, fax 041-259.547

Πρόγραμμα Φυλακών.

Ταχ. Δ/νση : Πλατεία Εθν. Αναμνήσεων Προύσης και Μυριοφύτου, 384 46 Ν. Ιωνία – Βόλος, τηλ. 0421-80.246, 64.615 fax 0421-64.615.

Πρόγραμμα Κοινωνικής Επανένταξης Θεσσαλίας.

Ταχ. Δ/νση : Ηρώων Πολυτεχνείου 37 και Αξενίδου, 412 22 Λάρισα, τηλ. 041-611.663, fax 041-611.664.

Πρόγραμμα Οικογένειας.

Ταχ. Δ/νση : Ηρώων Πολυτεχνείου 37 και Αξενίδου, 412 22 Λάρισα, τηλ. 041-611.663 fax 041-611.664.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ.

Ταχ. Δ/νση : Βαλτετσίου 37, 106 81 Αθήνα, τηλ. 33.00.779, 33.00.785, fax 33.00.759.

Στο Πρόγραμμα ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ανήκουν οι εξής Μονάδες :

Κέντρο Ενημέρωσης.

Λειτουργεί από το 1983. Στόχος του Κ.Ε. είναι η ενημέρωση / κινητοποίηση χρηστών για θεραπεία.

Ταχ. Δ/νση : Βαλτετσίου 37, 106 81 Αθήνα, τηλ. 33.00.751, fax 33.00.759.

Εναλλακτική Κοινότητα “Παρέμβαση” (διαμονής)

δυναμικότητας 60 θέσεων.

Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιούλιο του 1989 και βρίσκεται στη Ραφήνα, σε χώρο δίπλα στο Παιδοψυχιατικό Νοσοκομείο Αττικής (Π.Ν.Α.).

Ταχ. Δ/νση : Ε.Κ. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, 190 09 Ραφήνα, τηλ. 0294-77.800, 77.180. fax 0294-77.801 και telex 21.02.65.

Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης :

Λειτουργεί στην Αθήνα και είναι πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης και κοινωνικής επανένταξης.

Ταχ. Δ/νση : Κουντουριώτου 26, 106 83 Αθήνα, τηλ. 82.27.027, 88.37.650 και fax 82.27.027.

Πρόγραμμα Φυλακών.

Πρόκειται για Πρόγραμμα Ενημέρωσης / Κινητοποίησης φυλακισμένων χρηστών για θεραπεία σε Θεραπευτική Κοινότητα. Το πρόγραμμα λειτουργεί στις φυλακές : Δικαστικές Κορυδαλλού, Ψυχιατρικό Κατάστημα Κρατουμένων, Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού.

Ταχ. Δ/νση : Βαλτετσίου 37, 106 81 Αθήνα, τηλ. 33.00.751, fax 33.00.759.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΡΟΦΗ.

Ταχ. Δ/νση : Μαγνησίας 28, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.40.862, fax 88.42.237. Στο Πρόγραμμα ΣΤΡΟΦΗ ανήκουν οι εξής Μονάδες.

Κέντρο Ενημέρωσης Στροφής για εφήβους.

Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και απευθύνεται σε έφηβους χρήστες και τις οικογένειές τους.

Ταχ. Δ/νση : Μαυρογένους 9, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.20.277.

Ανοιχτή Θεραπευτική Κοινότητα “ΣΤΡΟΦΗ” για έφηβους χρήστες ουσιών, δυναμικότητας 60 θέσεων. Η “ΣΤΡΟΦΗ”, η μόνη Κοινότητα για έφηβους χρήστες, λειτουργεί στο κέντρο της Αθήνας από τον Ιούλιο του 1988.

Ταχ. Δ/νση : Φλωρίνης 15, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.30.129, 88.24.688 και fax 88.22.089.

Ξενώνας.

Φιλοξενεί μέλη της Κοινότητας που προέρχονται από την επαρχία.

Ταχ. Δ/νση : Ζολιώτη 2, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.41.688.

Κέντρο Κοινωνικής Δραστηριοποίησης.

Αποτελεί το στάδιο το αντίστοιχο με τη φάση κοινωνικής επανένταξης των Κοινοτήτων διαμονής.

Ταχ. Δ/νση : Φλωρίνης 15, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.30.129, 88.24.089.

Πρόγραμμα Οικογένειας.

Ταχ. Δ/νση : Μαγνησίας 28, 112 51 Αθήνα, τηλ. 88.40.862, fax 88.42.237.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΟΔΟΣ.

Ταχ. Δ/νση : Ηρώων Πολυτεχνείου 37 και Αξενίδου, 412 22 Λάρισα, τηλ. 041-611.663, fax 041-611.664.

Στο Πρόγραμμα ΕΞΟΔΟΣ ανήκουν οι εξής Μονάδες :

Κέντρο Ενημέρωσης Λάρισας.

Λειτουργεί στη Λάρισα από τον Οκτώβριο του 1990 και στεγάζεται σε κτίριο που έχει παραχωρηθεί από τον Δήμο της Λάρισας.

Ταχ. Δ/νση : Κύπρου 103, 412 22 Λάρισα, τηλ. 041-254.863, 254.597 και fax 041-254.863.

Κέντρο Ενημέρωσης Βόλου.

Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1991.

Ταχ. Δ/νση : Πλατεία Εθν. Αναμνήσεων Προύσης και Μυριοφύτου, 384 46 Ν. Ιωνία – Βόλος, τηλ. 0421-80.246, 64.615 και fax 0421-64.615.

Κέντρο Ψυχικής Υγείας ΝΠΙΔ.

Εποπτεύουσα αρχή : Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας.

Πρόγραμμα “Ιάσων” (Τμήμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτηματικών Καταστάσεων).

Μονάδα Τηλεφωνικής Βοήθειας.

Τηλ. 86.56.600. Ώρες λειτουργίας : 9π.μ. – 10μ.μ. (εκτός Σαββάτου και Κυριακής). Παρεχόμενες υπηρεσίες : Πληροφόρηση, ενημέρωση σε χρήστες ή γονείς και φίλους, παραπομπή σε άλλες μονάδες του προγράμματος ΙΑΣΩΝ ή άλλες υπηρεσίες ή φορείς, ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Συμβουλευτικός Σταθμός.

Ωρες λειτουργίας : 9π.μ. – 1μ.μ., Αγρινίου 33 κ. Πατήσια. Παρεχόμενες Υπηρεσίες : Ενημέρωση και αντιμετώπιση εξαρτητικών και συναφών προβλημάτων (π.χ. AIDS, βίαιες συμπεριφορές κ.λ.π.). θεραπεία εξαρτητικών καταστάσεων (ατομικής, οικογενειακής). Διάγνωση και αντιμετώπιση συνοδών ψυχολογικών προβλημάτων, προετοιμασία για συμμετοχή στο κέντρο ημέρας, συμβουλευτική σε γονείς και συγγενείς.

Κέντρο Ημέρας.

Τηλ. 86.59.800. Παρεχόμενες υπηρεσίες : Κοινωνική Επανένταξη εξαρτημένων ατόμων.

Κινητή Μονάδα Ενημέρωσης – Ευαισθητοποίησης.

τηλ. 86.9.800. Παρεχόμενες υπηρεσίες : Προγράμματα ενημέρωσης (ανάλογα με το κοινό που απευθύνεται).

Κέντρο Άμεσης Ψυχολογικής Υποστήριξης.

τηλ. 88.40.712, Ιουλιανου 18 – Αθήνα, τηλ. Σ.Ε.Σ. 175.

4. Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Μονάδα Απεξάρτησης Τοξικομανών, Αλκοολικών ΝΠΔΔ.

Συμβουλευτικός Σταθμός, Ασκληπειού 19 – Αθήνα

τηλ. 36.11.803, 36.13.242. (Ενημέρωση, Υποστηρικτική Ομάδα για τοξικομανείς και αλκοολικούς, θεραπεία).

Παρέχει :

α) Υπηρεσίες συμβ. Σταθμού που αφορούν την εξάρτηση αλκοολισμού τοξικομανίας

β) Θεραπεία εξαρτημένων πρώτη φάση του προγράμματος, δηλαδή περιλαμβάνει ανθρώπους ενταγμένους στα προγράμματα που ετοιμάζονται για την εισαγωγή τους στο 18 Aνω Περίπτερο του Νοσοκομείου και τρίτη φάση του προγράμματος που περιλαμβάνει την κοινωνική επανένταξη (η δεύτερη φάση, που αφορά την Φυσική Απεξάρτηση γίνεται στο 18 Aνω)

γ) παρακολούθηση αποθεραπευθέντων

δ) Κοινωνική επανένταξη εξαρτημένων

ε) Θεραπεία οικογενειών εξαρτημένων. Προσέρχονται ασθενείς από όλη την Ελλάδα και από τα δύο φύλα ηλικίας από 18-60 ετών.

Κλινική Αλκοολικών Τοξικομανών 18 και άνω Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής Δαφνί, τηλ. 58.11.513.

5. Ψυχιατρικό Νοσοκομειο Θεσσαλονίκης ΝΠΔΔ.

Εποπτεύουσα αρχή Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Πρόγραμμα Απεξάρτησης Αλκοολικών (Ενημέρωση, Θεραπεία) τηλ. 66.37.777, fax 665.777.

6. Αιγινήτειο Νοσοκομείο – Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εποπτεύουσα αρχή Υπουργείο Παιδείας, Ειδικό Εξωτερικό Ιατρείο για την κατάχρηση τοξικών ουσιών, Βασ Σοφίας 72, τηλ. 72.20.458, λειτουργεί κάθε Τετάρτη. (Ενημέρωση, έρευνα, πρόληψη, συμβουλευτικό και θεραπευτικό έργο).

7. Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς. Δ/νση Κοινωνικής Πολιτικής

Αχαρνών 417, τηλ. 25.32.312, 25.32.904 (Ενημέρωση – Πρόληψη).

 

Β. ΜΗ ΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ

1. Πρόγραμμα Επανένταξης Απεξαρτημένων Δ. Καλλιθέας “ΘΗΣΕΑΣ”

Αραπάκη 33, Καλλιθέα, τηλ. 95.91.282.

2. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός “Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ”

Γ΄ Σεπτεμβρίου 21 – Αθήνα, τηλ. 52.22.469. (Ενημέρωση, πρόληψη, ομιλίες).

3. SOS DRUGS.

Μη κερδοσκοπικό Σωματείο, Ασκληπιού 43 – Αθήνα, τηλ. 36.17.639 (Πρόληψη με ομάδες γονέων).

4. Πανελλήνιος Αντιναρκωτικός Αγώνας (Π.Α.ΝΤ.Α)

Βαρβάκη 21, 114 74 Αθήνα, τηλ. 64.11.201, 64.62.537, 6-9μ.μ. (Κοινωνική δραστηριότητα για ενημέρωση, πληροφόρηση, πρόληψη).

5. Σωματείο Βοήθειας Συνανθρώπων μας “ΦΙΛΗΜΩΝ”

Λεωφ. Αμαλίας 50, 105 58 Αθήνα, τηλ. 65.15.154.

6. Κέντρο Συμπαραστάσεως, Πρόνοιας “ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ” “Η ΕΛΠΙΔΑ”

Ακαδημίας 45, τηλ. 36.45.227.

7. Σύνδεσμος Αποκατάστασης Τοξικομανών ΣΑΤ

(Γονείς τοξικομανών Προγράμματος Απεξάρτησης του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής)

Μαυρομιχάλη 141Β – Αθήνα, τηλ. 64.40.641, 6-9μ.μ. (Ομάδες αλληλοϋποστήριξης γονέων και συγγενών τοξικομανών, ενημέρωση, κοινωνική δραστηριότητα).

8. Πανελλήνιος Σύνδεσμος Γονέων και Κηδεμόνων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών και την πάταξη του εγκλήματος

Λεωφ. Συγγρού 65, τηλ. 92.15.435, 92.15.438.

9. Ελληνική Εταιρεία ενάντια στην εξάρτηση (4Ε)

Τροίας 44 και 3ης Σεπτεμβρίου 138, τηλ. 88.18.331 (Πρόληψη, ενημέρωση, ομιλίες, σεμινάρια).

10. Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών

Ακαδημίας 54 – 5ος όροφος, τηλ. 36.05.647 (Ενημέρωση, πρόληψη, έκδοση βιβλίων).

11. Μητρόπολη Δημητριάδος

τηλ. 0421-47.502-3 – Βόλος (Ενημέρωση, πρόληψη, έντυπα).

12. Σύλλογος Γονέων και Φίλων Θεραπευτικής Κοινότητας Ιθάκης

Εμμ. Μπενάκη 84 – Αθήνα, τηλ. 36.09.067 (Ενημέρωση, ομάδες γονέων, κοινωνική δραστηριοποίηση για υποστήριξη Θεραπευτικών Κοινοτήτων ΚΕ.Θ.Ε.Α.).

13. Ανώνυμοι Αλκοολικοί και Ανώνυμοι Εξαρτημένοι

Ερατοσθένους 13 – Αθήνα (Παγκράτι), τηλ. 70.11.977 (Ομάδες θεραπείας και υποστήριξης από πρώην αλκοολικούς και τοξικομανείς στα πλαίσια προγράμματος απεξάρτησης τοξικομανών και αλκοολικών του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών).

14. Επιτροπή Ναρκωτικών, Θέματος 117 LIONS ΕΛΛΑΣ – ΚΥΠΡΟΣ

Φαναριωτών 23, 114 71 Αθήνα (Έντυπα ενημερωτικά, οικονομική στήριξη προγραμμάτων πρόληψης και θεραπείας).

15. ΚΕΣΑΝ (Κρήτη)

Μίνωος και Αρχαγγέλου, Θέρισος 213 04 – Ηράκλειο Κρήτης, τηλ. 081-253.190.

16. ΚΙΝΗΣΗ “ΠΡΟΤΑΣΗ” (Δήμος Πάτρας)

Αγίου Γεωργίου και Παντανάσσης, τηλ. 061-623.290.

17. Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης

Ανδρούτσου 4, 174 55 Aλιμος, τηλ. 93.85.564.

18. Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης και Ενημέρωσης

Ηρώων Πολυτεχνείου 2, 731 00 – Πολύκεντρο Χανίων.

Πόσο καλά προσαρμόζονται οι πρόσφυγες μετά την εγκατάστασή τους σε δυτικές χώρες;

Πόσο καλά προσαρμόζονται οι πρόσφυγες μετά την εγκατάστασή τους σε δυτικές χώρες;

Οι επιπτώσεις των τραυματικών εμπειριών στην ψυχική κατάσταση των προσφύγων και η ευθύνη των χωρών φιλοξενίας τους ως προς την κάλυψη αυτών των ψυχοκοινωνικών αναγκών είναι θέματα που αποτελούν αντικείμενο αυξανόμενης αντιπαράθεσης. Στα πλαίσια αυτής της αντιπαράθεσης, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι ψυχικές επιπτώσεις των τραυματικών εμπειριών των προσφύγων έχουν υπερτονισθεί, ότι είναι υπερβολικό να τίθενται διαγνώσεις όπως διαταραχή μετά από τραυματική ψυχική καταπόνηση σε φυσιολογικά επακόλουθα της ανθρώπινης ταλαιπωρίας (άγχος, δυσπιστία και επώδυνες αναμνήσεις) που είναι αποτέλεσμα μαζικών συγκρούσεων και ότι οι παρεμβάσεις συμβουλευτικού τύπου είναι πολιτισμικά ξένες για τους περισσότερους μη δυτικούς πληθυσμούς.  Αν και το κίνητρό της είναι η φροντίδα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αυτή η κριτική δεν θα πρέπει να διαστρεβλωθεί κατά τρόπο που οδηγεί σε παραμέληση των βασικών αναγκών ψυχικής υγείας των προσφύγων. Η πρόσφατη μελέτη της Lie είναι, συνεπώς, επίκαιρη στην εξέταση του θέματος των τραυματικών εμπειριών των προσφύγων και των επιπτώσεών τους.

Το άρθρο αυτό ακολουθεί μία μακρά ερευνητική παράδοση στη Νορβηγία που ξεκίνησε με τις πρωτοποριακές εργασίες του Eitinger μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο.  Όπως κάνει σαφές ο Lie, οι μελέτες μεγάλης διάρκειας που αφορούν την επανεγκατάσταση προσφύγων αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες.  Η συλλογή των δειγμάτων είναι δύσκολη ακόμη και σε χώρες που διατηρούν ακριβείς καταλόγους των προσφύγων που φιλοξενούν.  Οι ίδιοι οι πρόσφυγες ενδέχεται να μην συμμετέχουν πρόθυμα σε μελέτες, οι υπηρεσίες προσφύγων δεν θεωρούν πάντοτε την έρευνα ως θέμα πρώτης προτεραιότητας και οι μελέτες μεγάλης διάρκειας αυτού του τύπου εμφανίζουν κατά κανόνα διαρροή σημαντικού μέρους των συμμετεχόντων στη διάρκεια της παρακολούθησης. Παρ’ όλα αυτά, αρκετές πρόσφατες μελέτες παρακολούθησης προσφύγων είχαν παρόμοια αποτελέσματα.

Έχει επιβεβαιωθεί ότι οι τραυματικές εμπειρίες αποτελούν ισχυρό παράγοντα κινδύνου ψυχικής διαταραχής, και ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται ανάλογα με το «βάρος» και τον τύπο της τραυματικής εμπειρίας (ιδίως εμπειρίες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, βασανισμούς και βιασμούς).  Όπου υπάρχει συνδυασμός διαταραχής μετά από τραυματική ψυχική καταπόνηση και καταθλιπτικών συμπτωμάτων, το επίπεδο της προσωπικής, οικογενειακής, κοινωνικής και εργασιακής αναπηρίας μπορεί να είναι σημαντικό, διαψεύδοντας οποιοδήποτε ισχυρισμό ότι οι αντιδράσεις αυτού του τύπου δεν επηρεάζουν την μελλοντική προσαρμογή.Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι πρόσφυγες εμφανίζουν επακόλουθα από τραυματικές εμπειρίες;  Είναι σαφές ότι αυτό δεν συμβαίνει, καθώς η πλειονότητα των μελετών αναφέρει ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες δεν εμφανίζουν ψυχικές διαταραχές.  Παρ’ όλα αυτά, τα στοιχεία παρακολούθησης που αναφέρει η Lie είναι δυσοίωνα – τα συμπτώματα της διαταραχής μετά από τραυματική ψυχική καταπόνηση παρουσίασαν αύξηση στη διάρκεια των 3 ετών που ακολούθησαν την μετεγκατάσταση.  Πάντως, το ποσοστό διαρροής περιπτώσεων στη διάρκεια της μελέτης αποτελεί ένδειξη ότι αναλογικά μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων είχε εκτεθεί σε ακραίες τραυματικές συνθήκες.

Σε πρόσφατη διαχρονική μελέτη στη Σουηδία διαπιστώθηκε επίσης σημαντική αύξηση στον επιπολασμό της διαταραχής μετά από τραυματική ψυχική καταπόνηση σε πληθυσμό προσφύγων, που στην περίπτωση αυτή προερχόταν από το Κόσοβο.  Ο επιπολασμός της διαταραχής αυξήθηκε από 45% κατά την έναρξη της μελέτης σε 78% μετά από 18 μήνες.  Επίσης, σε μελέτη προσφύγων από τη Βοσνία που είχε διάρκεια 3 ετών διαπιστώθηκε ότι τα μετατραυματικά συμπτώματα, ιδίως η κατάθλιψη, τείνουν να παραμένουν κατά την περίοδο επαναπατρισμού.Συνολικά, αυτές οι μελέτες παρακολούθησης παρουσιάζουν μια δυσάρεστη εικόνα σχετικά με την ικανότητα προσαρμογής των προσφύγων, τουλάχιστον κατά την περίοδο αμέσως μετά την τραυματική εμπειρία.

Είναι γνωστό ότι τα πρώτα χρόνια της μετεγκατάστασης των προσφύγων μπορεί να είναι συναισθηματικά ταραχώδη.  Πάντως, εφόσον η παρακολούθηση των ασθενών προσφύγων διαρκέσει αρκετά, διαπιστώνεται ότι ακόμη και οι πιο σοβαρές περιπτώσεις συχνά εμφανίζουν σταδιακή βελτίωση.  Ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός και αυτή η ρήση ίσως έχει ιδιαίτερη σημασία για την προσαρμογή των προσφύγων.  Μόνο λίγες μελέτες έχουν παρακολουθήσει πρόσφυγες για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλά τα αποτελέσματα παρέχουν σαφή υποστήριξη σ’ αυτές τις κλινικές παρατηρήσεις.  Σε μελέτη παρακολούθησης με διάρκεια 10 ετών στον Καναδά διαπιστώθηκε ότι οι πρόσφυγες από τη νοτιοανατολική Ασία εμφάνισαν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων με την πάροδο του χρόνου, σε βαθμό ώστε να εμφανίζουν χαμηλότερο επιπολασμό ψυχικών νόσων απ’ ότι οι γηγενείς Καναδοί.

Σε παλαιότερη μελέτη αναφέρεται μακροπρόθεσμη βελτίωση των περισσότερων δεικτών ψυχικής διαταραχής σε πρόσφυγες από την Ασία 10 χρόνια μετά την εγκατάστασή τους στις ΗΠΑ.  Από αναδρομικές μελέτες, παρά τους ενδεχόμενους περιορισμούς, προκύπτουν στοιχεία που υποστηρίζουν αυτά τα ευρήματα.  Σε πρόσφατη μελέτη 1161 προσφύγων από το Βιενάμ, που ζούσαν στην Αυστραλία κατά μέσο όρο επί 11 χρόνια, διαπιστώθηκε ότι παρουσίαζαν πολύ μικρότερη συχνότητα συναισθηματικών διαταραχών σε σύγκριση με την αντίστοιχη του γενικού πληθυσμού της Αυστραλίας.  Οι τραυματικές εμπειρίες πριν από τη μετανάστευση αποτελούσαν τον ισχυρότερο προγνωστικό παράγοντα ψυχικής διαταραχής.  Σε όσους είχαν εκτεθεί σε τραυματικές εμπειρίες μικρότερης βαρύτητας, η συχνότητα των ψυχικών διαταραχών ήταν υψηλή κατά την πρώιμη μετατραυματική περίοδο, αλλά παρουσίασε προοδευτική μείωση στο επίπεδο των προσφύγων χωρίς τραυματικές εμπειρίες με τη συμπλήρωση της ενδεκαετούς περιόδου της μελέτης.  Η μικρή υποομάδα, που είχε εκτεθεί σε ακραία επίπεδα τραυματικών εμπειριών πριν από τη μετανάστευση, παρουσίαζε την υψηλότερη συχνότητα ψυχικών διαταραχών και εμφάνισε επίσης προοδευτική μείωση, αλλά ο κίνδυνος παρέμεινε τετραπλάσιος σε σύγκριση με τους μάρτυρες σε όλη τη διάρκεια της μελέτης. Αυτές οι μακροπρόθεσμες μελέτες εξέτασαν ομάδες προσφύγων που έφθασαν στη Βόρεια Αμερική και την Αυστραλία σε παλαιότερη εποχή, οπότε οι συνθήκες επανεγκατάστασης ήταν ευνοϊκές, όπως μόνιμη στέγαση και πλήρης πρόσβαση στην αγορά εργασίας και την εκπαίδευση.

Οι πρόσφυγες που φθάνουν σήμερα σε πολλές δυτικές χώρες αντιμετωπίζουν πλέον πολύ μεγάλες δυσκολίες. Η μη μόνιμη στέγαση, η κράτηση, οι περιορισμοί στο δικαίωμα της εργασίας, της εκπαίδευσης, της εκμάθησης της γλώσσας και της περίθαλψης, καθώς και τα διοικητικά εμπόδια στην επανένωση της οικογένειας, όλα αυτά δημιουργούν ανασφάλεια και φόβο, που προστίθενται στα προβλήματα λόγω των προηγούμενων τραυματικών εμπειριών.  Η μελέτη της Lie συμφωνεί με τα ευρήματα προηγούμενων μελετών, που αναδεικνύουν πόσο ισχυρή είναι η συμμετοχή αυτών των παραγόντων στη συντήρηση των μετατραυματικών συμπτωμάτων.

Σε κοινοτικό επίπεδο, η ανασφάλεια που εμφανίζουν οι πρόσφυγες επιδεινώνεται από την αύξηση της εχθρότητας κατά των μεταναστών, μία τάση που ενισχύεται από τους φόβους λόγω της τρομοκρατίας.Συνοπτικά, δύο σταθεροί παράγοντες κινδύνου έχουν προκύψει από τα στοιχεία της έρευνας σχετικά με τις παραμέτρους που επηρεάζουν τη συχνότητα των ψυχικών διαταραχών στους πρόσφυγες: οι τραυματικές εμπειρίες κατά το παρελθόν και η ψυχική καταπόνηση της μετεγκατάστασης.  Αν και η πρόληψη των τραυματικών εμπειριών στις χώρες προέλευσης των προσφύγων ίσως είναι πέρα από τις δυνάμεις μας, οι χώρες υποδοχείς μπορούν να επηρεάσουν τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες κατά τη μετεγκατάστασή τους.

Με βάση τα παραπάνω, είναι σημαντικό να επεκτείνουμε τον προβληματισμό μας πέρα από το βραχυπρόθεσμο στόχο του ελέγχου της μετανάστευσης σε μία ευρύτερη προοπτική σχετικά με την παγκόσμια υγεία.  Σε αντίθετη περίπτωση, τα μετατραυματικά συμπτώματα όσων επιζητούν άσυλο ενδέχεται να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και να είναι πιο έντονα και η κοινωνία με την παγκόσμια έννοιά της θα κληθεί να πληρώσει το κόστος.

Η παροχή αποτελεσματικών και ανθρώπινων συνθηκών επανεγκατάστασης, η έγκαιρη διευκρίνιση των αναγκών των προσφύγων, η επιβοήθηση της επανένωσης οικογενειών, η αντιμετώπιση των τάσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας, η προσφορά ευκαιριών για εργασία και εκπαίδευση και ο προγραμματισμός συγκεκριμένων παρεμβάσεων στον τομέα της ψυχικής υγείας θα εξασφαλίσουν τη δυνατότητα των περισσότερων προσφύγων να ανακτήσουν την αυτάρκεια και την παραγωγικότητά τους, μία έκβαση που θα βοηθήσει τους ίδιους τους πρόσφυγες αλλά και τις χώρες υποδοχής τους.

Silove D, Ekblad S, Acta Psychiatrica Scandinavica 106 : 401-402, 2002

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Silove D.  The psychosocial effects of torture, mass human rights violations and refugee trauma: towards an integrated conceptual framework.  J Nerv Ment Dis 187 : 200-207, 1999

Lie B.  A 3-year follow-up study of psychosocial functioning and general symptoms in settled refugees.  Acta Psychiatr Scand 106: 415-425, 2002

Mollica R, Saralje N, Chernoff M et al.  Longitudinal study of psychiatric symptoms, disability, morbidity and emigration among Bosnian refugees.  JAMA 286: 546-554. 2001

Roth G, Ekblad S.  Decreased levels of cortisol and testosterone among mass evacuated adults from Kosovo with trauma experiences and PTSD.  J Assoc Eur Psychiatr 17 (suppl 1): 94s, 2002

Beiser M. Hou F.  Language acquisition, unemployment and depressive disorder among Southeast Asian refugees: a 10-year study.  Soc Sci Med 53: 1321-1334, 2001

Westermeyer J, Neider J, Gallies A.  Psychosocial adjustment of Hmong refugees during their first decade in the United States.  J Nerv Ment Dis 177: 132-139, 1989

Steel Z, Silove D, Phan T et al.  Long-term effect of psychosocial trauma on the mental health of Vietnamese refugees resettled in Australia : a population-based study.  Lancet 360: 1056-1062, 2002

Η ψυχική υγεία των παιδιών – προσφύγων

Η Βρετανία αντιμετωπίζει μεγάλη αύξηση του αριθμού των ατόμων που ζητούν άσυλο κάθε χρόνο.  Περίπου το ένα τέταρτο αυτών των ατόμων είναι παιδιά.  Οι παράγοντες ψυχικής καταπόνησης, στους οποίους εκτίθενται οι πρόσφυγες, ασκούν τη δράση τους σε τρία στάδια: 1) στη διάρκεια παραμονής των προσφύγων στη χώρα προέλευσής τους, 2) κατά τη διάρκεια της φυγής τους και 3) στη διάρκεια της εγκατάστασής τους στη χώρα υποδοχής.  Οι συγγραφείς αυτής της μελέτης πραγματοποιούν ανασκόπηση των δεδομένων σχετικά με την επίπτωση της εγκατάλειψης της οικογενειακής εστίας στην ψυχική υγεία των παιδιών και προτείνουν πλαίσιο για την κατηγοριοποίηση των παραγόντων κινδύνου.  Από τη διαθέσιμη βιβλιογραφία προκύπτει σαφώς ότι υπάρχουν αυξημένα επίπεδα ψυχολογικής νοσηρότητας μεταξύ των παιδιών – προσφύγων, που κυρίως συνίσταται σε διαταραχή μετά από τραυματική ψυχική καταπόνηση, κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές.  Οι αρχές που θα πρέπει να διέπουν την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στα παιδιά αυτά δεν έχουν οριστικοποιηθεί.  Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι μεγάλο μέρος της πρωτογενούς πρόληψης μπορεί να υλοποιηθεί στα πλαίσια του σχολείου.  Οι νόμοι σχετικά με τη μετανάστευση που ισχύουν στη Βρετανία δημιουργούν ορισμένα προβλήματα, που έρχονται σε αντίθεση με τις βασικές αρχές σχετικά με τα συμφέροντα των παιδιών.  Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα πρέπει να προσελκύσει το πρόβλημα των ασυνόδευτων παιδιών.

Συμπεραίνεται ότι τα παιδιά – πρόσφυγες υφίστανται σαφή ψυχολογική επιβάρυνση.  Υπάρχει επείγουσα ανάγκη μελέτης και αντιμετώπισης των αναγκών ψυχικής υγείας αυτής της ευαίσθητης ομάδας.

Fazel M, Stein A.  Archives of Disease in Childhood 87 : 366-370, 2002.

Η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής στην υγεία

Η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής στην υγεία

Ο αντικοινωνικός τρόπος ζωής συνίσταται από ευρύ φάσμα συναφών συμπεριφορών, στις οποίες περιλαμβάνονται βίαια και μη βίαια παραπτώματα, χρήση απαγορευμένων ουσιών, αποφυγή εργασίας, επικίνδυνη οδήγηση και ανεξέλεγκτη σεξουαλική ζωή.  Πολλά από τα παραπάνω αποτελούν αυτονόητο κίνδυνο για την υγεία.  Συνολικά, η έναρξη των παραπάνω παρατηρείται σε ηλικία 8-14 ετών και η υψηλότερη συχνότητα σε ηλικία 15-19 ετών, ενώ η τάση μείωσής τους παρατηρείται σε ηλικία 20-29 ετών.  Η πρώιμη έναρξη αποτελεί προγνωστικό παράγοντα μακράς διάρκειας του προβλήματος. Καθώς η αντικοινωνική συμπεριφορά και η έκθεση σε κίνδυνο παρατηρούνται συχνότερα στους άνδρες, τα αίτια ενδέχεται να είναι βιολογικά και κοινωνικά.

Τα αντικοινωνικά άτομα συχνά παρουσιάζουν ποικιλομορφία στη συμπεριφορά τους, αν και η πρώιμη ενήλικη ζωή χαρακτηρίζεται από μετάπτωση σε ατομική παραβατικότητα από την αρχική ομαδική παραβατικότητα.  Σε γενικές γραμμές, η γενικευμένη αντικοινωνική συμπεριφορά παρατηρείται έως την ηλικία των 20 ετών περίπου και ακολουθεί βαθμιαία εξειδίκευση σε συγκεκριμένους τύπους αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως η χρήση απαγορευμένων ουσιών. Ανεξάρτητες πρόδρομες εκδηλώσεις του αντικοινωνικού τρόπου ζωής είναι, μεταξύ άλλων, η αντικοινωνική παιδική συμπεριφορά, η παρορμητικότητα, η κακή σχολική επίδοση, η αντικοινωνική οικογένεια, η ανεπαρκής γονική φροντίδα και η οικονομική στέρηση.

Τα κρίσιμα σημεία απομάκρυνσης από τον αντικοινωνικό τρόπο ζωής είναι η εξεύρεση εργασίας, ο γάμος, η μετακίνηση σε περιοχή με καλύτερο επίπεδο ζωής και η κατάταξη στο στρατό.  Οι ασθενείς δεσμοί με την κοινωνία και τα άλλα άτομα, ο εγωκεντρισμός, η χαμηλή συναισθηματική μέθεξη και η έλλειψη θρησκευτικών πεποιθήσεων έχουν συσχετισθεί με κατάχρηση ουσιών και αντικοινωνικό τρόπο ζωής. Η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής στην υγεία διασαφηνίζεται όλο και περισσότερο.  Για παράδειγμα, η πρώιμη επαφή με την αστυνομία, οι απουσίες και η κακή συμπεριφορά στο σχολείο, καθώς και το διαζύγιο αποτελούν σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες πρόωρου θανάτου.  Τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων μεταξύ των παραβατών έχουν αποδοθεί κυρίως στην κατάχρηση οινοπνεύματος και ουσιών.  Η παρορμητικότητα, η επιθετικότητα, η αποξένωση και η τάση για θυμό και ευερεθιστότητα ως αντίδραση στα προβλήματα της καθημερινής ζωής χαρακτηρίζουν όσους εκτίθενται σε μεμονωμένους κινδύνους για την υγεία.  Η απόρριψη των κοινωνικών κανόνων, η επιζήτηση του κινδύνου, η παρορμητικότητα και η μικρή ανάγκη ή δυνατότητα για σχέσεις με άλλα άτομα χαρακτηρίζουν όσους εκτίθενται σε πολλαπλούς κινδύνους. Από μελέτες με μεγάλη διάρκεια έχει διαπιστωθεί σαφής σχέση μεταξύ αντικοινωνικού τρόπου ζωής και τραυματισμού, ιδίως τραυματισμού ως αποτέλεσμα σωματικής βίας σε ηλικία 16-18 ετών και τροχαίου ή εργατικού ατυχήματος σε ηλικία 27-32 ετών.  Έχει διαπιστωθεί ότι οι κακώσεις λόγω σωματικής βίας αποτελούν  προγνωστικούς παράγοντες μελλοντικής δικαστικής ποινής.  Οι προσπάθειες ερμηνείας της συσχέτισης μεταξύ εγκληματικής συμπεριφοράς, εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα και κακώσεων έχουν επικεντρωθεί στη θεωρία ελέγχου, που εξηγεί τη συμπεριφορά μέσω του τρόπου κοινωνικοποίησης των παιδιών και κυρίως μέσω της φροντίδας και του ελέγχου των γονέων. Το σύνδρομο DATES, που συνίσταται σε κατάχρηση ουσιών και κακώσεις λόγω σωματικής βίας, ατυχημάτων και επιλεκτικών χειρουργικών επεμβάσεων, έχει αποδοθεί σε αντικοινωνικό τρόπο ζωής.  Αυτό το φάσμα διαταραχών φαίνεται ότι είναι σημαντικά συχνότερο σε νέους ενήλικους που υφίστανται κακώσεις λόγω σωματικής βίας. Οι κακώσεις παρουσιάζουν συσχέτιση με στοιχεία αντικοινωνικού τρόπου ζωής έως την ηλικία των 32 ετών, όπως κατάχρηση οινοπνεύματος, χαμηλό επίπεδο απασχόλησης και καταδίκες για τροχαίες παραβάσεις.  Αν και τα αντικοινωνικά άτομα ηλικίας 16-18 ετών φαίνονται λιγότερο ασθενή από τα άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας, έως την ηλικία των 32 ετών έχουν εγκατασταθεί σχέσεις μεταξύ ψυχικής νόσου και δικαστικών ποινών, όπως και μεταξύ καπνίσματος και νόσου.  Η εικόνα που προκύπτει είναι εκείνη ατόμων 18 ετών με καλή φυσική κατάσταση, επιρρέπεια για έκθεση σε κίνδυνο και ιστορικό κακής οικογενειακής κατάστασης, που σε ηλικία 32 ετών αρχίζουν να υφίστανται τις συνέπειες ενός ανθυγιεινού τρόπου ζωής.  Με τη σειρά της, αυτή η εικόνα είναι συμβατή με την αντίληψη ότι οι παράγοντες κινδύνου για νόσηση στην ενήλικη ζωή συσσωρεύονται διαδοχικά στη διάρκεια της ζωής.

Με δεδομένη τη ρίζα της αντικοινωνικής συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία, ίσως δεν δημιουργεί έκπληξη το γεγονός ότι η πρόληψη που έχει ως στόχο τις νέες οικογένειες, το σχολείο και τις προσπάθειες αποτροπής μέσω του δικαστικού συστήματος φαίνεται να είναι αποτελεσματική σε ευρύ φάσμα συμπεριφορών.  Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί σε τυχαιοποιημένες μελέτες ότι η προσχολική εκπαίδευση και η πρώιμη οικογενειακή υποστήριξη έχουν θετική επίδραση στην υγεία σε σχέση με την παιδική κακοποίηση και παραμέληση, την κατάχρηση ουσιών και την εφηβική εγκυμοσύνη.  Το προσχολικό πρόγραμμα High / Scope Perry είχε ως αποτέλεσμα οικονομία 49 044 $ σε κόστος εγκληματικής συμπεριφοράς για κάθε 12 356 $ που ξοδεύτηκαν σε κάθε παιδί.  Οι επισκέψεις στο σπίτι και η εκπαίδευση των γονέων σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας, η άσκηση σε γνωσιακές — συμπεριφορικές παιδικές δεξιότητες και η εκπαίδευση διαχείρισης των γονέων έχουν ως αποτέλεσμα μείωση ποικίλων αντικοινωνικών συμπεριφορών, όπως η παραβατικότητα και η κατάχρηση οινοπνεύματος και ουσιών.  Κανένα πρόγραμμα με στόχο παράγοντες κινδύνου στην κοινότητα δεν έχει έως τώρα αποδειχθεί αποτελεσματικό. Οι αποτελεσματικές αστυνομικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν περιπολίες σε γνωστές περιοχές βίας και σύλληψη των όσων υποπίπτουν σε επανειλημμένες σοβαρές παραβάσεις, των μεθυσμένων οδηγών και των ύποπτων για οικιακή βία.

Σε ότι αφορά σε προγράμματα αποκατάστασης, έχει διαπιστωθεί ότι έχουν αποτέλεσμα η επικέντρωση σε συγκεκριμένα προβλήματα παραβατικότητας, η θεραπεία της κατάχρησης ουσιών των κρατούμενων μέσα στη φυλακή, η γνωσιακή θεραπεία συμπεριφοράς και η θεραπεία όσων έχουν υποπέσει σε σεξουαλικά εγκλήματα μετά την έκτιση της ποινής τους. Πουθενά αλλού δεν είναι τόσο εμφανής η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής όσο στη φυλακή.  Αν και ο πληθυσμός των φυλακών παρέχει μοναδικές ευκαιρίες θεραπευτικής αντιμετώπισης, τα προβλήματα που έχουν σχέση με την υγεία των κρατούμενων συχνά είναι δυσεπίλυτα.  Πάντως, η πρόσφατη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων για τις υπηρεσίες υγείας των φυλακών στην Αγγλία από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Υπουργείο Υγείας είναι ένα λογικό βήμα και μία ώθηση για την αναγνώριση των σχέσεων μεταξύ εγκλήματος, κάκωσης και νόσου και για την ενοποίηση πρόληψης και θεραπείας.  Ενώ οι δεσμοί μεταξύ στέρησης και υγείας έχουν μελετηθεί ευρύτατα, οι δεσμοί μεταξύ αντικοινωνικού τρόπου ζωής και υγείας έχουν παραμεληθεί.

Shepherd J, Farrington D, British Medical Journal 326 : 834-835, 2003

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Shepherd JP, Farrington DP, Potts AJC.  Relations between offending, injury and illness.  Journal of the Royal Society of Medicine 95 : 539-544, 2002

Farrington DP.  Individual differences and offending.  In : Tonry M, ed.  Handbook of crime and punishment.  Oxford, Oxford University Press, 1998

Farrington Sutherland I, Shepherd JP.  Social dimensions of adolescent substance abuse.  Addiction 96 : 445-448, 2001

Farrington Caspi A, Begg D, Dickson N et al.  Identification of personality types at risk for poor health and injury in late adolescence.  Criminal Behaviour and Mental Health 5 : 330-335, 1995

Farrington Junger M, Terlouw GJ, Van der Heijden PGM. Crime, accidents and social control.  Criminal Behaviour and Mental Health 5 : 386-410, 1995

Farrington Shepherd JP, Peak JD, Haria S et al.  Characteristic illness behaviour in assault patients : DATES syndrome.  Journal of the Royal Society of Medicine 88 : 85-87, 1995

Farrington Welsh BC, Farrington DP.  What works, what doesn’t, what’s promising and future directions.  In : Sherman LW, Farrington DP, Welsh BC, McKenzie DL, eds.  Evidence-based crime prevention.  London, Routledge, 2002

Farrington Scheweinhart L, Barnes H, Weikart D, Garnett WS, Epstein AS.  Significant benefits : the High / Scope Perry Preschool Study through age 27.  Monographs of the High / Scope Educational Research Foundation, Number 10.  Ypsilanti, The High / Scope Press, 1993

[20] Dürrenmatt (1990): ‘Le Minotaur’ Ed. L’Age de l’homme, Zurich.

[21] Potamianou, A. (1985) : ‘The Personal Myth. Points and Counterpoints’ The Psychoanalytic Study of the Child, vol. 40: 285-296.

[22] C. Castoriadis, op. cit., p. 36.

Κέντρα Ψυχικής Υγείας και ψυχολογικής στήριξης

Κέντρα Ψυχικής Υγείας και ψυχολογικής στήριξης

Διαντιδραστικός Χάρτης

Κέντρα Ψυχικής Υγείας
————————————

ΑΘΗΝΑ – ΠΕΙΡΑΙΑΣ

Κέντρο Κοινοτικής Ψυχικής Υγείας Βύρωνα-Καισαριανής
Δήλου 14, Καισαριανή, τηλ. 210 7640111, 210 7644705, 210 7662247

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Περιστερίου
Πλούτωνος 19 και Ηφαίστου, Περιστέρι, τηλ. 210 5756226, 210 5756401, 210 5756664

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλανδρίου
Μεσογείων και Ζαλόγγου 6, Αγ. Παρασκευή, τηλ. 210 6015079, 210 6016030

Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παγκρατίου Τμήμα Ενηλίκων
Φερεκύδου 5, Παγκράτι, τηλ. 210 7016611

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αθηνών
Υπηρεσία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Ενηλίκων
Ιουλιανού 18 και Μαυροματαίων, Aθήνα, τηλ. 210 8210222

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αιγάλεω
Σούτσου 4 – Πλατεία Δαβάκη, Αιγάλεω, τηλ. 210 5449898

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Πειραιά
Μπουμπουλίνας 15, Πειραιάς, τηλ. 210 4170546

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Δραπετσώνας – Κερατσινίου
Ελ. Βενιζέλου και Ανδριανού 1, Δραπετσώνα, τηλ. 210 4630100, 210 4630134

Τμήμα Ψυχιατρικής Εφήβων και Νέων
Μεσογείων 154, τηλ. 210 7480901

Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Βοτανικού
Ελασιδών 30 και Κωνσταντινουπόλεως, Βοτανικός, τηλ. 210 3424024

Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Ζεφυρίου
Εθν. Μακαρίου 2, Ζεφύρι, τηλ. 210 2682685, 210 2684194

 

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κεντρικού Τομέα
Τσιμισκή και Κομνηνών 15, τηλ. 2310 270036, 2310 268841

Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής Δυτικού Τομέα
Πατρ. Γρηγορίου Ε΄4, Αμπελόκηποι, τηλ. 2310 726918

Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βορειοδυτικού Τομέα
Στ. Παπαδοπούλου 20, Συκιές, τηλ. 2310 629159, 2310 629310

Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής
Καυτατζόγλου 36 και Παπάφη, τηλ. 2310 845130-1, 2310 845900

 

ΕΠΑΡΧΙΑ-ΝΗΣΙΑ

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗΣ
∆ή µ ητρας 19 (Παλαιό Νοσοκοµείο, 3 ος όροφος )
Τ .Κ . 68100 Αλεξανδρούπολη
25510-20287, 25845

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕΡΡΩΝ
Ιπποκράτους 9 Ηλιούπολη
Τ .Κ . 62100 Σέρρες 23210-51230

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ
25ης Μαρτίου 10 Άγιος Λουκάς
Τ .Κ . 654 04 Καβάλα
2510-246233, 243992,
246443

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
Βαλαωρίτου 35 Τ .Κ . 45444
Ιωάννινα 26510-74227, 38919

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
25ης Μαρτίου 102 Τ .Κ .
60100 Κατερίνη
23510-20020, 29655

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΒΟΛΟΥ
Νικοτσάρα 20 Τ .Κ . 38222 Βόλος
24210-36811, 32431,
31551

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑΣ
∆ηµοκρατίας 119 Νεάπολη
Τ .Κ . 41334 Λάρισα
2410-611002-3

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙ∆ΑΣ
Τσιριγώτη 29 Α Τ .Κ . 341 00
Χαλκίδα
22210 75991-3

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΤΡΑΣ
Επιδαύρου 8 Αγιά – Πάτρα 2610-439569

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ
Τσακοπούλου 2 Τ .Κ . 22100
Τρίπολη 2710-232048

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΧΑΝΙΩΝ
Κροκιδά 25 Τ .Κ . 73100 Χανιά 28210- 51364

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
Σπιναλλόγγας 1 Ηράκλειο 2810-276441, 224256

ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ
Πλατεία Γρηγορίου Αυξεντίου
Τ .Κ . 83100 Σάµος
22730-80953, 80060

 

Γραμμές Άμεσης Βοήθειας ( SOS ) – Πληροφόρησης – Υποστήριξης

Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ)
τηλ. 197 ή 210-197, όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες της εβδομάδας

Γιατροί χωρίς σύνορα
τηλ. 210 5200500

Εφημερεύοντα νοσοκομεία, διανυκτερεύοντα φαρμακεία, ιατροί
τηλ. 1434

ΟΚΑΝΑ, Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών
τηλ. 1031

Ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Ψ.Ν.Α.) για Αλκοολικούς
τηλ. 210 3617089

Ανοιχτή γραμμή απεξάρτησης τοξικομανών
τηλ. 210 5323780

Ανοιχτή γραμμή απεξάρτησης ΙΑΣΩΝ
τηλ. 210 8656600

Γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης της ΙΘΑΚΗΣ
τηλ. 2310 515150

Γραμμή για εξάρτηση από τυχερά παιχνίδια
τηλ. 800111-0401

Γραμμή SOS Αιγινητείου
τηλ. 210 7222333

“Γραμμή Ελπίδας” της Αντικαρκινικής Εταιρείας
τηλ. 210 3802800

Γραμμή Βοήθειας για θέματα AIDS (Νοσοκ. Συγγρού)
τηλ. 210 7222222

Κέντρο Aμεσης Ψυχολογικής Υποστήριξης
τηλ. 210 8840712

Ανοιχτή γραμμή οικογενειακής συμβουλευτικής & θεραπείας
τηλ. 210 5234737

Ανοιχτή γραμμή εφήβων και νέων
τηλ. 210 3638833

Γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης Στρατού
τηλ. 8001145551, 210 8105068

Γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης Αεροπορίας
τηλ. 8001145552

Γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης Ναυτικού
τηλ. 210 5574121

Χαμόγελο του παιδιού
τηλ. 1056

Γραμμή SOS της Γενικής Γραμματείας Ισότητας
τηλ. 210 3220900

Γραμμή “Δίπλα σου” για κακοποίηση στην οικογένεια
τηλ. 80011888881

Μη κρατικοί φορείς παροχής ψυχολογικής υποστήριξης

“ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, ΜΚΟ της Εκκλησίας της Ελλάδος”
Λεωνίδου 34, Αθήνα,
τηλ. 210 5203031-5

“ΑΝΟΔΟΣ” ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Κέντρο Ημέρας)
Αγίου Δημητρίου 54, 17341, Άγιος Δημήτριος
τηλ. 210 9737021

ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «ΚΛΙΜΑΚΑ», Κέντρο Ημέρας “Ομόνοια”
Ευμολπιδών 32, Αθήνα
τηλ. 210 5242160

ΑΡΣΙΣ, ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΝΕΩΝ –
Κέντρα Υποστήριξης Νέων
Αθήνα, Ισαύρων 48 – Εξάρχεια, τηλ. 210 3303369, Θεσσαλονίκη, Βενιζέλου 56, τηλ. 2310 256237

ΡΟΤΑ, ΚΕΝΤΡΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΝΕΩΝ
Θεσσαλονίκη, Γρ. Ξενοπούλου 18, τηλ. 2310 869150-1, 2310 835254

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΕΚΨκΨΥ)
Λεωφόρος Αμαλίας 32, Αθήνα
τηλ. 210 3233401

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΕΠΑΨΥ)
Αγίου Ιωάννου 16, Πεντέλη, Αττική
τηλ. 210 8100901

“ΙΡΙΣ” ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ & ΕΝΗΛΙΚΩΝ
Κολοκοτρώνη 14, Αγία Παρασκευή, Αττική
τηλ. 210 6000365

ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ “ΣΥΝΘΕΣΗ”
Μαρασλή 51 & Ζουμετίκου 9, 54249, Θεσσαλονίκη
τηλ. 2310 334076

Φορείς για τη στήριξη σε προβλήματα εξάρτησης από ναρκωτικά και αλκοόλ

SOS – Μονάδα Επείγουσας Τηλεφωνικής Βοήθειας του ΚΕΘΕΑ
τηλ. 175

Τμήμα Ανοικτής Τηλεφωνικής Γραμμής 18 Άνω
τηλ. 210 3617098
Συμβουλευτικός σταθμός για αλκοολικούς

Ανώνυμοι Αλκοολικοί
Ερατοσθένους 13, Παγκράτι, Αθήνα, τηλ. 210 7011977

18 ΑΝΩ, Θεραπευτική Κοινότητα Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής
τηλ. 210 3617089, 210 3304571, 210 3614242

ΣΤΡΟΦΗ
τηλ. 210 8830129

ΚΕΘΕΑ, Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων
τηλ. 210 3300058, 210 3820833, 210 9241993

ΙΘΑΚΗ – Κέντρο Ενημέρωσης
τηλ. 2310 270110

Πρόγραμμα “ΑΘΗΝΑ”
(Ανοικτή-Στεγνή Ψυχοθεραπευτική Μονάδα Απεξάρτησης) Ξενίας 20 &
Μιχαλακοπούλου, Αθήνα, τηλ. 210 7757692, 210 7753240

Φορείς υποστήριξης για θέματα ισότητας των δυο φύλων – κακοποίησης

Δήμος Αθηναίων, Διεύθυνση Κοινωνικής Μέριμνας και Υγείας, Γραφείο Ισότητας τηλ. 210 5244657

Δίκτυο Γυναικών Ευρώπης
τηλ. 210 7703043

Κέντρο Έρευνας Γυναικείων Θεμάτων
τηλ. 210 3628104

Κέντρο ερευνών για Θέματα Ισότητα (ΚΕΘΙ)
Αθήνα, τηλ. 210 3212690
Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 517959, 2310 523511

Κέντρα Υποδοχής Κακοποιημένων Γυναικών
Αθήνα, τηλ. 210 5235318, 210 5235250
Πειραιάς, τηλ. 210 4112091, 210 4129101

Ξενώνας Κακοποιημένων Γυναικών
τηλ. 210 5244657

Ελληνική Εταιρεία Μελέτης και Πρόληψης της Σεξουαλικής Κακοποίησης
τηλ./fax: 210 7290496
www.obrela.gr

Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών
τηλ. 210 3613340

Ιατροδικαστική Υπηρεσία Πειραιά
τηλ. 210 4177876

Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων, Υπουργείου Δικαιοσύνης
τηλ. 210 8701319

Συνήγορος του Πολίτη
Χατζηγιάννη Μέξη 5, Αθήνα, τηλ. 210 7289600

Γραφεία Παροχής Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών των Δήμων

ΔΗΜΟΥ ΑΧΑΡΝΩΝ
Φιλαδελφείας & Μπόσδα, 13671
τηλ. 210 2415543
E-mail: deada@otenet.gr

ΔΗΜΟΥ ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Αγ. Δημητρίου 55, 17343
τηλ. 210 9761680
E-mail: katpant_dkyydad@pathfinder.gr

ΔΗΜΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
Κρήτης & Σπετσών 3, 16451
τηλ. 210 9956956, 210 9955671
E-mail: keese@otenet.gr

ΔΗΜΟΥ ΒΟΥΛΑΣ
Ζέφυρου 2, 16673
τηλ. 210 8995423
E-mail: pkonstantinos@dimosvoulas.gr

ΔΗΜΟΥ ΔΑΦΝΗΣ
Βύρωνος 65, 17235
τηλ. 210 9700300

ΔΗΜΟΥ ΖΕΦΥΡΙΟΥ
Μεσολογγίου 4, 13451
τηλ. 210 2311467
E-mail: zefiri@otenet.gr

ΔΗΜΟΥ ΚΗΦΙΣΙΑΣ
Διονύσου 73 & Γορτυνίας, 145 63
τηλ. 210 8019931
E-mail: pronia@kifissia.gr

ΔΗΜΟΥ ΛΥΚΟΒΡΥΣΕΩΣ
Ριμίνι 10, 14123
τηλ. 210 2852945

ΔΗΜΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ
Πλ. Δ. Σωτηρίου 1, 19003
τηλ. 22990 20149
E-mail: marko_gkyy@yahoo.gr

ΔΗΜΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
Γκινοσάτη 86 & Πλαστήρα, 14452
τηλ. 210 2831133

ΔΗΜΟΥ Ν. ΜΑΚΡΗΣ
Λ. Μαραθώνος 196, 19006
τηλ. 22940 58921, 22940 58923
E-mail: kpnmakri@otenet.gr

ΔΗΜΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ
Υψηλάντου 5, 17236
τηλ. 210 9704923

ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ (ΘΕΣ/ΝΙΚΗ)
Δημοκρατίας 25, Γέφυρα, 57011
τηλ. 2310 715971, 2310 715241
E-mail: kekgef@hol.gr

ΑΓ. ΠΑΥΛΟΥ(ΘΕΣ/ΝΙΚΗ)
Πανεπιστημίου 28, 55438
τηλ. 2310 200261
E-mail: dedagp@otenet.gr

ΕΥΟΣΜΟΥ (ΘΕΣ/ΝΙΚΗ)
Κ. Αιτωλού 19, 56224
τηλ. 2310 758926
E-mail: kks@evosmos.gr

ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ (ΘΕΣ/ΝΙΚΗ)
Εθν. Αντιστάσεως – Θησέως 8, 55134
τηλ. 2310 489147
E-mail: kyy2@otenet.gr

ΠΑΤΡΕΩΝ
Ελ. Βενιζέλου 38 & Σολωμού, 26333
τηλ. 2610 361788
E-mail: adep@patras.grΘέματα εργασίας-απασχόλησης

ΟΑΕΔ – Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού
ΑΘΗΝΑ

Κεντρικά Γραφεία ΟΑΕΔ/Τμήμα Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων
τηλ. 210 9989000, 210 9989185
Γραφείο Εργασίας Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων
Πειραιώς 52, Αθήνα, τηλ. 210 5245605

Γραφείο Εργασίας Αθηνών
Πειραιώς 52, Αθήνα, τηλ. 210 5243982

ΠΕΙΡΑΙΑΣ
Γραφείο Εργασίας
Εθνικής Αντίστασης & Δ. Γούναρη, τηλ. 210 4123114

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Δωδεκανήσου 10α, τηλ. 2310 542551

Φορείς για μετανάστες και πρόσφυγες

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ (ΔΟΜ)
Δωδεκανήσου 6, Άλιμος, τηλ. 210 9919040-5

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Σολωμού 25, Εξάρχεια τηλ. 210 3320000
Ροβέρτου Γκάλη 3, Κουκάκι, τηλ: 210 9214155

Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών
Βαλτετσίου 35, Αθήνα, τηλ. 210 3304901, 210 3813928

Κοινωνική Υπηρεσία Προσφύγων
Πλ. Βικτωρίας 11, Αθήνα, τηλ. 210 8224037, 210 8210917

Πολυιατρείο Γιατροί Χωρίς Σύνορα
Παιωνίου 5, Πλ. Βικτωρίας, ΑΘήνα, τηλ. 210 8213704
Αρκαδιουπόλεως 1, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 556146

Ανοιχτό Πολυιατρείο Γιατροί Του κόσμου
Αθήνα, Μιχαήλ Βόδα 15, τηλ. 210 8233653
Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 257140