αυτοκτονικότητα

Αυτοκτονικότητα, αυτοκτονίες και Κρίση

by admin | Jan 1, 2021 | Κοινωνική Ψυχολογία

Στατιστικά στοιχεία

* Το τρέχον παγκόσμιο ποσοστό αυτοκτονιών είναι: 10.07 ανά 100.000 άτομα
* Ένα εκατομμύριο κατά προσέγγιση ο αριθμός των αυτοκτονιών σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο.
* Κάθε 40 δευτερόλεπτα κάποιος πεθαίνει από αυτοκτονία.
* 60 τοις εκατό αύξηση σε ποσοστά αυτοκτονιών παγκοσμίως στο διάστημα των τελευταίων 45 ετών.
* Εκδηλώνονται 20 αποτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας για κάθε επιτυχημένη.
* Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να επιχειρήσουν αυτοκτονία, ενώ οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να πετύχουν τελικώς τον θάνατο τους.
* Την θλιβερή πρωτιά παγκοσμίως κατέχει η Γροιλανδία με 108,1 αυτοκτονίες στους 100.000, ακολουθούμενη από την Λιθουανία (31,8/100.000), Νότια Κορέα (31,7), Γουινέα (26,4), Καζακστάν (25,6) κλπ.
* Την πρώτη θέση παγκοσμίως σε αυτοκτονίες εφήβων κατέχει η Ρωσική Ομοσπονδία όπου ένας στους δώδεκα εφήβους ηλικίας 15-19 ετών αποπειράται κάθε χρόνο να αυτοκτονήσει ενώ υπολογίζεται ότι 20 έφηβοι ανά 100.000 βάζουν τέλος στη ζωή τους κάθε χρόνο στη Ρωσία, ποσοστό που είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από το μέσο όρο στον υπόλοιπο κόσμο, ακολουθούμενη από το Καζακστάν και τη Λευκορωσία. Έρευνες απέδωσαν τον αυξημένο αριθμό αγοριών που αυτοκτονούν στη χρήση ναρκωτικών και την κατανάλωση αλκοόλ. Ωστόσο, το ποσοστό των αυτοκτονιών και των αποπειρών αυτοκτονίας αυξήθηκε κατά 35-37% στη Ρωσία τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τη Ροσποτρεμπνάντζορ.
* Στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό των αυτοκτονιών μειώθηκε ετησίως κατά 1,9% από το 2000 έως το 2008. Σύμφωνα όμως με μία πρόσφατη έρευνα το ποσοστό των αυτοκτονιών στην Ευρώπη μετά την έναρξη της κρίσης, είναι εντυπωσιακά αυξημένο. Έτσι κατά τη διάρκεια της περιόδου 2007 – 2009 που η ανεργία αυξήθηκε στα 27 κράτη μέλη κατά 35%, το ποσοστό των αυτοκτονιών αυξήθηκε τουλάχιστον 5%. Η αύξηση του ποσοστού αυτού παρατηρείται σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. πλην Αυστρίας, όπου υπήρξε ελαφρά μείωση του ποσοστού των αυτοκτονιών.
* Από ό,τι φαίνεται η Οικονομία είναι ο κύριος λόγος για την αύξηση των αυτοκτονιών στην χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Το φαινόμενο σε αυτήν την έκταση, έκανε πρώτη φορά την εμφάνισή του το 1998 στη Νότια Κορέα και τιτλοφορήθηκε από τον Τύπο ως «αυτοκτονίες του ΔΝΤ» επειδή οι αυτόχειρες φέρονταν να πιστεύουν ότι η απώλεια της εργασίας και των πόρων προς το ζην ήταν αποτέλεσμα των μεταρρυθμιστικών πολιτικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο οι αυτόχειρες στη Νότια Κορέα είχαν αυξηθεί κατά 45%. Σύντομα ο όρος «IMF SUICIDES» θα εμφανιζόταν και στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία.
Σε έρευνα που δημοσιεύεται στο British Medical Journal εκτιμάται ότι η κρίση ευθύνεται για 5.000 επιπλέον αυτοκτονίες το 2009 στις 54 χώρες που εξετάζονται. Η Ελλάδα περιλαμβάνεται στη λίστα, παρουσιάζει όμως περίπου στάσιμo ρυθμό αυτοκτονιών, αφού η κρίση δεν είχε γίνει ακόμα αισθητή στην πραγματική οικονομία το 2009, έτος το οποίο εξέτασαν οι ερευνητές. (πηγή ΒΗΜΑ 18/9/2013). Σε συνοδευτικό editorial που δημοσιεύεται στο ίδιο τεύχος της επιθεώρησης, δύο ειδικοί στο θέμα της αυτοκτονίας (ο Κιθ Χότον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και η Καμίλα Χο του Πανεπιστημίου του Νορθάμπτον) επικαλούνται προηγούμενες μελέτες για μεμονωμένες χώρες, οι οποίες έδειχναν «ότι οι χώρες που έχουν υιοθετήσει μέτρα ύφεσης βλέπουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις αυτοκτονίες και σε άλλα προβλήματα υγείας».
Οι συντάκτες του άρθρου εκτιμούν ακόμα ότι «ενεργά προγράμματα προκειμένου να διατηρήσει ο κόσμος τις θέσεις εργασίας του ή να βρει δραστηριότητα με νόημα μπορεί να περιορίσουν ή να αντισταθμίσουν το πρόβλημα». Η επιθεώρηση φιλοξενεί επίσης ξεχωριστό editorial για τα ψυχικά προβλήματα των νέων που παραμένουν εκτός της αγοράς εργασίας.
* Ο Αλέξανδρος Κεντικελένης, από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, μελέτησε τη σχέση της αύξησης των ποσοστών της ανεργίας με τις αυτοκτονίες. «Μια κύρια πτυχή των κρίσεων είναι η αύξηση της ανεργίας και μελέτες των κρίσεων στην Ευρώπη μεταξύ του 1970 και του 2007 έδειξαν ότι αύξηση της τάξης του 1% στην ανεργία σχετίζονταν με αύξηση κατά 0,79% στις αυτοκτονίες. Περιπτώσεις ραγδαίας αύξησης της ανεργίας σχετίζονταν με ακόμα μεγαλύτερη αύξηση στο ποσοστό των αυτοκτονιών». Σε έρευνα του Κέμπριτζ για τις ευρωπαϊκές χώρες έως και το 2009 περιελήφθησαν η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία που εντάχθηκαν σε προγράμματα του ΔΝΤ. Από αυτήν προκύπτει ότι λίγο καιρό αφού σημείωσαν άνοδο τα ποσοστά της ανεργίας το 2008 αυξήθηκαν και οι αυτόχειρες – για την ακρίβεια, άνοδος της ανεργίας κατά 3% συνδεόταν με αύξηση στις αυτοκτονίες κατά 4,45% για τις ηλικίες κάτω των 65. Το πρόβλημα έχει λάβει τέτοιες εκρηκτικές διαστάσεις, που για παράδειγμα στην Βουλγαρία πρόσφατα έγιναν δεήσεις από όλες τις θρησκευτικές κοινότητες όλων των θρησκειών, υπέρ της μείωσης του φαινομένου!
* Η Ελλάδα κατείχε μια από τις χαμηλότερες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη των αυτοκτονιών, με 2,5/100.000 το 2000. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε το 2009 στο 3,5/100.000, ενώ σε εκτενές άρθρο τους οι Financial Times αναφέρουν την εκτόξευση του αριθμού των αυτοκτονιών κατά 37% από το 2009 έως το 2011 σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Επισημαίνει μάλιστα ότι το ποσοστό ενδέχεται να είναι ακόμη υψηλότερο καθώς σε αρκετές περιπτώσεις οι θάνατοι δεν δηλώνονται ως αυτοκτονία, εν μέρει και λόγω της θέσης της Εκκλησίας. Σήμερα, το ποσοστό αυτοκτονιών στην Ελλάδα υπολογίζεται στο >5/100.000. Η σχέση ανδρών/γυναικών ως προς τις επιτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας, ήταν και είναι στο 6:1

Το διάστημα 2000-2009 οι αυτοκτονίες στη χώρα μας ήταν συνολικά 3.661, με τα περιστατικά να παραμένουν σταθερά στα 350-400 ανά έτος. Μετά την Αττική, η Κρήτη είναι η περιοχή με τις περισσότερες κλήσεις στο 1018. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του επιστημονικού περιοδικού «The Lancet», κατά την περίοδο 2007-2009 οι αυτοκτονίες στη χώρα μας αυξήθηκαν κατά 17%, κατατάσσοντας την πρώτη σε ποσοστό αύξησης των αυτοκτονιών σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα στα τέλη του 2012 το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κατά την περίοδο 1.1.2009 – 28.8.2012 οι τελεσθείσες αυτοκτονίες και οι απόπειρες ανήλθαν σε 3.124 πανελλαδικά. Τα περιστατικά αυτοκτονιών ανήλθαν σε 677 το 2009, 830 το 2010, 927 το 2011 και 690 από την 1η Ιανουαρίου έως τις 23 Αυγούστου του 2012.
Οι αριθμοί αυτοί αμφισβητούνται από τους ειδικούς, διότι πολλές αυτοκτονίες δεν δηλώνονται ως τέτοιες, λόγω της σθεναρής στάσης που κρατά η Επίσημη Εκκλησία, να μην δέχεται την θρησκευτική ταφή στους αυτόχειρες. Επίσης, πολλοί θάνατοι που αποδίδονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές (υπερκατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών, επικίνδυνη οδήγηση κλπ), είναι εν δυνάμει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές από άτομα που διστάζουν να καταστρώσουν σχέδιο αυτοκτονίας. Δεν υπάρχει ακόμα καμία καταγραφή και επίσημα στοιχεία για τις εκδηλούμενες απόπειρες αυτοκτονίας, που επίσης έχουν αυξηθεί σύμφωνα με τα όποια στοιχεία αντλούνται από τα επείγοντα των Νοσοκομείων.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χαρά Σπηλιοπούλου:
«- το 2012 καταγράφηκε διπλάσιος αριθμός αυτοκτονιών σε σχέση με το 2011
– οι περισσότεροι επιλέγουν να αυτοκτονήσουν δι’ απαγχονισμού, στη συνέχεια ακολουθούν οι πτώσεις από ύψος και ο αυτοπυροβολισμός
– σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι τα οικονομικά προβλήματα.», ενώ αξιοσημείωτη αύξηση παρουσίασαν οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες σε εφήβους. Ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Κονταξάκης, και η ομάδα του κατέληξαν έπειτα από έρευνα που πραγματοποίησαν στο συμπέρασμα ότι το φαινόμενο της αυτοχειρίας σχετίζεται με την παρατεινόμενη ανεργία.

Οι κλήσεις στη μία εθνική γραμμή βοήθειας για την αυτοκτονία (1018 – http://www.suicide-help.gr/ καθώς και http://www.klimaka.org.gr/newsite/index.htm) σημειώνουν αύξηση η οποία αγγίζει το 70%. Σύμφωνα με τον κοσμήτορα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας Γιάννη Κυριόπουλο, «το 23% των ατόμων με ψυχικό νόσημα έχει χρέη, οι άνεργοι αποτελούν την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα και οι συνταξιούχοι αποτελούν με τη σειρά τους «παράπλευρη απώλεια» της οικονομικής κρίσης».
«Τη στιγμή κατά την οποία ολόκληρος ο κοινωνικός ιστός αποδομείται, η επισφάλεια και η ανασφάλεια ‘σημαδεύουν’ ψυχικά και κοινωνικά με κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη ελπίδας για το μέλλον, η προσωπική ευαλωτότητα συναντά όλη αυτή την τεράστια οικονομική κρίση, και την ίδια ώρα μειώνονται οι ειδικές δράσεις υπέρ των κοινωνικά ευπαθών ομάδων, για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κατάθλιψης ευρύτερα, είναι επόμενος ο πολλαπλασιασμός αντίστοιχων φαινομένων. Θεωρώ ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός πρωτοφανούς φαινομένου για την ελληνική κοινωνία», δηλώνει ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Στέλιος Στυλιανίδης.
Το ποσοστό αυτοκτονιών έχει αυξηθεί από 2,8 ανά 100.000 πληθυσμού το 2008 σε 5,2 το 2010. Η πιο πρόσφατη εθνική επιδημιολογική έρευνα δείχνει «υψηλή θετική συσχέτιση ανάμεσα στην εκδήλωση επιθυμίας θανάτου και την ανεργία, αλλά και την εμφάνιση σοβαρής ψυχοπαθολογίας και ανεργίας» (καθηγ. Ψυχιατρικής Ιωαννίνων Βένος Μαυρέας – Mavreas et al., 2010). Ένας στους 6 Έλληνες ηλικίας 18-70 έχει αναπτύξει κλινικά σημαντική ψυχοπαθολογία και ένας στους 12 (600.000) σοβαρή ψυχοπαθολογία. Το 75% του πληθυσμού που εμφανίζει κάποιου είδους ψυχοπαθολογία δεν λαμβάνει θεραπεία για το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει.
«Δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνεργοι ή όλοι οι άστεγοι αυτοκτονούν, αλλά η οικονομική κρίση και η έλλειψη προοπτικής και ελπίδας για το μέλλον ενεργοποιεί το έλλειμμα ανθεκτικότητας του καθένα και ενεργοποιεί και αυτοκαταστροφικούς μηχανισμούς σαν μοιραίο μέσο επίλυσης αυτής της αντίφασης», τονίζει ο επιστημονικός διευθυντής της ΕΠΑΨΥ κ. Στέλιος Στυλιανίδης. Ο ίδιος διαισθάνεται ότι «η πρόβλεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. για την ανάδειξη της κατάθλιψης ως της πρώτης αιτίας νόσου και επιβάρυνσης ανά την υφήλιο το 2020, θα επισπευστεί στο 2015 υπό την ώθηση μιας Ευρώπης που καταρρέει οικονομικά».

Αντιμετώπιση του φαινομένου – Βοήθεια στον αυτοκτονικό

Η συνολική αντιμετώπιση του φαινομένου, ξεκινώντας από την πρόληψη έως την αντιμετώπιση των αιτιών που συντηρούν τέτοια δραματικά φαινόμενα, έχουν να κάνουν με πολύπλευρες πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικές παρεμβάσεις, δεν μπορούν να αναλυθούν σε αυτό το άρθρο, ειδικά δε μάλιστα όταν κάκιστα δεν υπάρχει και καθολική συμφωνία για τα αίτια και τις λύσεις. Θα αρκεστούμε λοιπόν να δώσουμε κάποιες συμβουλές τόσο στους ανθρώπους που έχουν σκεφτεί, σχεδιάσει ή αποπειραθεί ήδη να αυτοκτονήσουν, καθώς και στους οικείους τους.

Κοινές παρερμηνείες και λάθος αντιλήψεις για αυτοκτονία:

ΛΑΘΟΣ: Οι άνθρωποι που μιλούν για αυτοκτονία δεν θα το κάνουν πραγματικά.
Σχεδόν ο καθένας που διαπράττει ή αποπειράται αυτοκτονία έχει δώσει κάποια ένδειξη ή προειδοποίηση. Μην αγνοείτε τις απειλές αυτοκτονίας. Δηλώσεις όπως «Θα το μετανιώσετε όταν θα είμαι νεκρός”, “δεν μπορώ να δω καμία διέξοδο», – δεν έχει σημασία πόσο επιπόλαια ή χαριτολογώντας λέχθηκαν, μπορεί να υποδηλώνουν σοβαρό αυτοκτονικό ιδεασμό.
ΛΑΘΟΣ: Όποιος προσπαθεί να σκοτώσει τον εαυτό του / της πρέπει να είναι τρελός.
Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοκτονούν δεν είναι παράφρονες. Έντονη δυσφορία και συναισθηματικός πόνος δεν είναι κατ ‘ανάγκη σημάδια ψυχικής ασθένειας.
ΛΑΘΟΣ: Εάν ένα άτομο είναι αποφασισμένο να σκοτώσει τον εαυτό του / της, τίποτα δεν πρόκειται να τον/την σταματήσει.
Ακόμη και με την πιο σοβαρή κατάθλιψη το άτομο έχει ανάμεικτα συναισθήματα σχετικά με το θάνατο, αμφιταλαντεύσεις μέχρι την τελευταία στιγμή και έντονη αμφιθυμία μεταξύ του να ζήσουν ή να πεθάνουν. Οι περισσότεροι αυτοκτονικοί άνθρωποι δεν θέλουν τον θάνατο – θέλουν τον πόνο τους να σταματήσει.
ΛΑΘΟΣ: Οι άνθρωποι που τελικώς αυτοκτονούν είναι άνθρωποι που ήταν απρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια .
Μελέτες των θυμάτων αυτοκτονίας έχουν δείξει ότι περισσότερο από το ήμισυ είχε ζητήσει ιατρική βοήθεια έως και έξι μήνες πριν από το θάνατό τους.
ΛΑΘΟΣ: Μιλώντας για αυτοκτονία μπορεί να τους βάλει κάποιος την ιδέα.
Το αντίθετο είναι η αλήθεια – το να φέρετε το θέμα της αυτοκτονίας και συζητώντας το ανοιχτά είναι ένα από τα πιο χρήσιμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε.

Πάρτε οποιοδήποτε αναφορά αυτοκτονίας ή αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς σοβαρά. Δεν είναι μόνο ένα προειδοποιητικό σημάδι ότι το άτομο σκέφτεται την αυτοκτονία – είναι μια κραυγή για βοήθεια.

Προειδοποιητικά σημάδια αυτοκτονίας
Μιλώντας για αυτοκτονία	Κάθε συζήτηση για την αυτοκτονία, θάνατο, ή αυτοτραυματισμό, όπως “Μακάρι να μην είχα γεννηθεί”, “Αν σε ξαναδώ …” και “θα ήθελα καλύτερα να ήμουν νεκρός.”
Αναζητώντας θανατηφόρα μέσα	Αναζητώντας πρόσβαση σε όπλα, χάπια, μαχαίρια, ή άλλα αντικείμενα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μια απόπειρα αυτοκτονίας.
Ενασχόληση με τον θάνατο	Ασυνήθιστη ενασχόληση με τον θάνατο, ή με τη βία. Γράφοντας π.χ. ποιήματα και ιστορίες σχετικά με το θάνατο.
Καμία ελπίδα για το μέλλον	Αισθήματα απελπισίας, απόγνωσης και εγκλωβισμού («Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να βγω από αυτό που μου συμβαίνει»). Πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν θα γίνουν ποτέ καλύτερα.
Αυτο-απέχθεια, μίσος για τον εαυτό, έντονη αυτοενοχοποίηση	Αισθήματα αναξιότητας, ενοχής, ντροπής, και μίσος για τον εαυτό. Αίσθημα σαν να είναι βάρος για τους άλλους («Ο καθένας θα είναι καλύτερα χωρίς εμένα»).
Ξαφνική ενασχόληση με τακτοποίηση σημαντικών υποθέσεων.	Κάνοντας διαθήκη. Προβαίνοντας σε δωρεές περιουσιακών στοιχείων. Γραφειοκρατικές ρυθμίσεις για τα μέλη της οικογένειας.
Αποχαιρετώντας	Ασυνήθεις ή απρόσμενες επισκέψεις ή προσκλήσεις προς την οικογένεια και τους φίλους. Αποχαιρετώντας τους ανθρώπους σαν να μην πρόκειται να δει ξανά.
Απόσυρση από τους άλλους	Αποσύρεται από τους φίλους και την οικογένεια. Αύξηση της κοινωνικής απομόνωσης. Έντονη επιθυμία για απομόνωση.
Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά	Αυξημένη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών, απερίσκεπτη οδήγηση, χαοτικό σεξ. Έκθεση σε περιττούς κινδύνους σαν «επιθυμία θανάτου».
Ξαφνική αίσθηση ηρεμίας	Μια ξαφνική αίσθηση ηρεμίας και ευτυχίας, μετά από περίοδο έντονης κατάθλιψης μπορεί να σημαίνει ότι το άτομο έχει πάρει απόφαση να αυτοκτονήσει.

Όταν μιλάμε με ένα αυτοκτονικό άτομο

Πρέπει:

– Να είστε μόνοι σας. Αφήστε να εννοηθεί με σαφή τρόπο, ότι το άτομο απέναντι σας δεν χρειάζεται να νιώθει μόνο του πια. Οι «σωστές» λέξεις συχνά είναι ασήμαντες. Αν πραγματικά ενδιαφέρεστε, η φωνή και η τρόπος σας θα το αποδείξουν.
– Ακούστε. Αφήστε το αυτοκτονικό άτομο να ξεφορτώσει την απελπισία του, και να εκτονώσει το θυμό του. Δεν έχει σημασία πόσο αρνητικό περιεχόμενο φαίνεται να έχει η συνομιλία – το γεγονός ότι υπάρχει είναι ένα θετικό σημάδι.
– Να παραμείνετε ήρεμος, μη επικριτικός, και γεμάτος αποδοχή στα λεχθέντα, όσο και αν σας σοκάρουν. Ο φίλος σας ή το μέλος της οικογένειας σας, κάνει το σωστό πράγμα μιλώντας για τα συναισθήματα του / της.
– Προσφορά ελπίδας. Καθησυχάστε το άτομο ότι η βοήθεια είναι διαθέσιμη και ότι ο αυτοκτονικός ιδεασμού είναι προσωρινός. Δώστε στο άτομο να καταλάβει ότι η ζωή του είναι σημαντική για εσάς.
– Εάν το πρόσωπο λέει τα πράγματα όπως, «είμαι τόσο πιεσμένος/η, δεν μπορώ να συνεχίσω», να κάνετε άφοβα την ερώτηση: «έχεις σκέψεις αυτοκτονίας;» Θα καταλάβει έτσι ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά και ότι τους παίρνετε στα σοβαρά, ώστε πλέον να μοιραστεί τον πόνο του μαζί σας.

Δεν πρέπει:

– Αποφύγετε να λέτε πράγματα όπως: «Έχεις τόσα πολλά για να ζήσεις ακόμα», «η αυτοκτονία σου θα βλάψει την οικογένειά σου», ή «Κοιτάξτε τη φωτεινή πλευρά της ζωής». Τίποτα από όλα αυτά δεν έχει νόημα για έναν αυτοκτονικό.
– Να σοκαριστείτε, να κάνετε διάλεξη για την αξία της ζωής, ή να πείτε ότι η αυτοκτονία είναι λάθος.
– Αρνηθείτε να ορκιστείτε εχεμύθεια. Μια ζωή είναι σε κίνδυνο και μπορεί να χρειαστεί να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα του ατόμου. Αν τελικά υποσχεθείτε κάτι τέτοιο, ίσως θα χρειαστεί να μην κρατήσετε τον λόγο σας.
– Να προσφέρετε τρόπους για να διορθώσετε τα προβλήματά τους, ή να δώσετε συμβουλές, ή να τους κάνετε να αισθάνονται σαν να πρέπει να δικαιολογήσουν τις αυτοκτονικές ιδέες τους. Το θέμα δεν είναι πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα τους, αλλά πόσο άσχημα αυτό τους πληγώνει.
– Να κατηγορείτε τον εαυτό σας. Δεν μπορείτε να «διορθώσετε» την κατάθλιψη κάποιου. Η ευτυχία του αγαπημένου σας προσώπου, ή η έλλειψη της δεν είναι δική σας ευθύνη.

Επίπεδο του κινδύνου αυτοκτονίας

Χαμηλό – Μερικές σκέψεις αυτοκτονίας. Κανένα σχέδιο αυτοκτονίας. Λέει αυτός ή αυτή ότι δεν θα αυτοκτονήσει.

Μέτρια – Σκέψεις αυτοκτονίας. Ασαφές σχέδιο που δεν είναι πολύ θανατηφόρο. Λέει αυτός ή αυτή ότι δεν θα αυτοκτονήσει.

Υψηλό – Σκέψεις αυτοκτονίας. Ειδικό σχέδιο που είναι ιδιαίτερα θανατηφόρο. Λέει αυτός ή αυτή ότι δεν θα αυτοκτονήσει.

Σοβαρό – Σκέψεις αυτοκτονίας. Ειδικό σχέδιο που είναι ιδιαίτερα θανατηφόρο. Λέει αυτός ή αυτή θα αυτοκτονήσει με απόλυτη βεβαιότητα και σιγουριά.

Βοηθώντας ένα αυτοκαταστροφικό πρόσωπο:

– Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Κάνουμε ό, τι είναι δυνατόν για να λάβει ένα αυτοκαταστροφικό άτομο τη βοήθεια που αυτός ή αυτή χρειάζεται. Καλέστε μια γραμμή κρίσης για συμβουλές και παραπομπές (το τηλέφωνο 1018). Ενθαρρύνετε το άτομο να δει έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, και βοηθήστε τον στην αναζήτηση.
– Παρακολούθηση της θεραπείας. Εάν ο γιατρός συνταγογραφήσει φάρμακα, βεβαιωθείτε ότι ο φίλος σας ή αγαπημένος σας ακολουθεί τις οδηγίες. Να είστε ενήμεροι για τις πιθανές παρενέργειες και να ενημερώσετε το γιατρό εάν το άτομο φαίνεται να χειροτερεύει. Απαιτείται συχνά αρκετός χρόνος και επιμονή για το φάρμακο ή εν γένει την θεραπεία που είναι κατάλληλη για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο.
– Να είστε ενεργά κοντά του. Μην λέτε, «Τηλεφώνησέ μου αν χρειαστείς κάτι» είναι πολύ αόριστο. Μην περιμένετε το άτομο να σας τηλεφωνήσει ή και να ανταπαντήσει τις κλήσεις σας.
– Ενθαρρύνετε τις θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής του, όπως υγιεινή διατροφή, αφθονία ύπνου, βόλτες έξω στον ήλιο ή στη φύση για τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα. Η άσκηση είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι απελευθερώνει ενδορφίνες, ανακουφίζει από το στρες, και προωθεί την συναισθηματική ευεξία.
– Καταστρώστε ένα σχέδιο ασφάλειας. Βοηθήστε το πρόσωπο να σχεδιάσει μια σειρά από βήματα που αυτός ή αυτή θα υποσχεθεί ότι θα ακολουθήσει κατά τη διάρκεια μιας κρίσης αυτοκτονικότητας. Θα πρέπει να προσδιοριστούν τυχόν κίνητρα που μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση αυτοκτονικότητας, όπως μια επέτειος απώλειας ή πένθους, το αλκοόλ, ή το στρες από τις σχέσεις (επαγγελματικές ή προσωπικές). Επίσης, θα πρέπει τα τηλέφωνα επικοινωνίας με το γιατρό ή φίλων και μελών της οικογένειας να είναι άμεσα προσβάσιμα.
– Απομακρύνετε πιθανά μέσα αυτοκτονίας , όπως μαχαίρια, χάπια,, ξυραφάκια, ή πυροβόλα όπλα. Αν το άτομο είναι πιθανό να λάβει υπερβολική δόση της χορηγούμενης φαρμακευτικής αγωγής, κρατήστε τα φάρμακα κλειδωμένα ή χορηγείτε κάθε φορά μόνο τόσο όσο απαιτείται.
– Συνεχίστε την υποστήριξή σας για πολύ χρόνο. Ακόμη και εάν η κρίση έχει περάσει, μείνετε σε επαφή με το πρόσωπο, ελέγχοντας περιοδικά την κατάσταση του. Η υποστήριξή σας είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι ο φίλος σας ή ο αγαπημένος παραμένει σε τροχιά ανάκαμψης.

Αυτοκτονία στην εφηβεία:

Εκτός από τους γενικούς παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία, οι έφηβοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας.
Η Εφηβική Αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό και αυξανόμενο πρόβλημα. Η εφηβεία μπορεί να είναι συναισθηματικά ταραχώδης και αγχωτική. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πιέσεις για να πετύχουν σε όλους τους τομείς και να παραμείνουν «in». Μπορούν να νιώσουν πλήγμα στην αυτοεκτίμηση τους και συναισθήματα αποξένωσης. Σε κάποιους εφήβους, αυτό οδηγεί στην αυτοκτονία. Η κατάθλιψη είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικότητας στους εφήβους. Περισσότερα διαβάστε στο άρθρο μου: ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ (Ελευθεροτυπία) καθώς και εκτενέστερα εδώ.

Αυτοκτονία στους ηλικιωμένους:

Τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών από κάθε ηλικιακή ομάδα συμβαίνουν μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω. Ένας παράγοντας που συμβάλλει είναι η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους που συχνά είναι αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία σε ηλικιωμένους περιλαμβάνουν:

– Πρόσφατος θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
– Σωματική ασθένεια, αναπηρία ή χρόνιος πόνος
– Η απομόνωση και η μοναξιά
– Σημαντικές αλλαγές στη ζωή, όπως είναι η συνταξιοδότηση
– Η απώλεια της ανεξαρτησίας
– Η απώλεια της αίσθησης του σκοπού

Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι τα ίδια όπως και στους νεότερους ενήλικες. Συχνά οι απόπειρες καταλήγουν σε επιτυχημένες και λόγω της ήδη βεβαρυμμένης βιολογικής κατάστασης των ηλικιωμένων.

Αυτοκτονικότητα σε παιδιά και εφήβους

by admin | Jan 1, 2021 | Ψυχιατρική

Εισαγωγή:
Αυτοκτονικότητα είναι μια ενέργεια με την οποία αποσκοπεί κάποιος να βλάψει τον εαυτό του και περιλαμβάνει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και απόπειρες αυτοκτονίας, άλλοτε επιτυχημένες και άλλοτε όχι.

Ένα ψυχοπιεστικό γεγονός μπορεί να προκαλέσει αυτοκαταστροφική διάθεση και συμπεριφορά σε παιδιά που έχουν κάποια ψυχική διαταραχή, όπως η κατάθλιψη.

Τα παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού μπορεί να είναι σε κατάθλιψη ή να διακατέχονται από άγχος, απέχουν από συνήθεις δραστηριότητες, μπορεί να μιλούν για θέματα που σχετίζονται με το θάνατο, ή ξαφνικά αλλάζουν τη συμπεριφορά τους. Τα μέλη της οικογένειας και φίλοι θα πρέπει να λαμβάνουν όλες τις απειλές αυτοκτονίας ή απόπειρες σοβαρά.

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να καθορίσουν πόσο σοβαρός είναι ο κίνδυνος αυτοκτονίας.

Η θεραπεία μπορεί περιλαμβάνει νοσηλεία, αν ο κίνδυνος είναι υψηλός, φάρμακα για τη θεραπεία άλλων διαταραχών της ψυχικής υγείας, και ατομική και οικογενειακή συμβουλευτική.

Επιδημιολογικά στοιχεία:

Η αυτοκτονία είναι σπάνια στα παιδιά πριν την εφηβεία και είναι κυρίως ένα πρόβλημα της εφηβείας, ιδιαίτερα μεταξύ των ηλικιών 15 και 19, καθώς και της ενηλικίωσης. Ωστόσο, ακόμα και στην προεφηβεία μπορούν να εκδηλωθούν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και ιδεασμοί.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αυτοκτονία είναι η δεύτερη ή τρίτη κύρια αιτία θανάτου σε εφήβους. Καταλήγει σε 2.000 θανάτους ανά έτος. Είναι επίσης πιθανό ότι ένας αριθμός των θανάτων που αποδίδονται σε ατυχήματα, στην πραγματικότητα να είναι αυτοκτονίες. Πολύ περισσότερες είναι οι απόπειρες αυτοκτονίες που δεν είχαν τελικά καταστροφική κατάληξη. Από έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών διαπιστώθηκε ότι το 28% των μαθητών λυκείου είχε αυτοκτονικές σκέψεις και 8,3% είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν. Συχνά, απόπειρες αυτοκτονίας περιλαμβάνουν τουλάχιστον κάποια αμφιθυμία δηλαδή κάποιο έντονο δισταγμό/επιθυμία για την ίδια την απόπειρα και μπορεί συνήθως αποτελεί μια κραυγή για βοήθεια. Μεταξύ των εφήβων στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα αγόρια υπερτερούν των κοριτσιών στις αυτοκτονίες κατά περισσότερο από 4 προς 1. Ωστόσο, τα κορίτσια είναι 2 έως 3 φορές πιο πιθανό να επιχειρήσουν απόπειρα αυτοκτονίας.

Παράγοντες Κινδύνου

Διάφοροι παράγοντες αλληλεπιδρούν συνήθως πριν από τις αυτοκτονικές σκέψεις και πριν αυτές εξελιχθούν σε αυτοκτονική συμπεριφορά. Πολύ συχνά, υπάρχει μια υποκείμενη διαταραχή της ψυχικής υγείας και ένα ψυχοπιεστικό γεγονός που προκαλεί τη συμπεριφορά.

Τα στρεσογόνα γεγονότα περιλαμβάνουν:

– Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου.

– Μια αυτοκτονία στο σχολείο.

– Απώλεια ενός φίλου ή φίλης.

– Μια έντονη παρενόχληση από το γνώριμο περιβάλλον (όπως οικογένεια, σχολείο ή τη γειτονιά) ή φίλους

– Ταπείνωση, υποτίμηση από τα μέλη της οικογένειας ή από φίλους.

– Θύμα εκφοβισμού στο σχολείο

– Η αποτυχία στο σχολείο

– Πρόβλημα με το Νόμο

Ωστόσο, και παρόλο που ψυχοπιεστικά γεγονότα είναι αρκετά συχνά στην ζωή των παιδιών, αυτά σπάνια οδηγούν σε αυτοκτονική συμπεριφορά εάν δεν υπάρχουν άλλα υποκείμενα προβλήματα.

Τα πιο κοινά υποκρυπτόμενα προβλήματα είναι τα ακόλουθα:

– Κατάθλιψη: Οι έφηβοι που πάσχουν από κατάθλιψη έχουν συναισθήματα απόγνωσης και αδυναμίας, που περιορίζουν την ικανότητα τους να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις στα άμεσα προβλήματα τους.

– Αλκοόλ ή ναρκωτικά: Η χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών μειώνει τις αναστολές στις επικίνδυνες συμπεριφορές και μειώνει την επίγνωση των συνεπειών.

– Κακός έλεγχος των παρορμήσεων.

– Παιδιά και έφηβοι που επιχειρούν απόπειρα αυτοκτονίας είναι συχνά θυμωμένοι με τα μέλη της οικογένειας τους ή φίλους, δεν είναι σε θέση να επεξεργαστούν την οργή τους, και τελικά την μετατρέπουν σε οργή ενάντια στον εαυτό τους. Μπορεί να επιθυμούν να χειραγωγήσουν ή να τιμωρήσουν τους άλλους ανθρώπους (“Θα το μετανιώσετε μετά που θα με δείτε νεκρό”).

Μερικές φορές η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα μιμητισμού. όταν δηλαδή ένα παιδί μιμείται τις ενέργειες των άλλων. Για παράδειγμα, απόπειρες αυτοκτονίας διασήμων ειδώλων της νεολαίας, αλλά και άλλων γνωστών προσώπων, συχνά ακολουθούνται από αυτοκτονίες ή απόπειρες αυτοκτονίας παιδιών. Ομοίως, μιμητικές αυτοκτονίες συμβαίνουν μερικές φορές στα σχολεία. Η αυτοκτονία παιδιών είναι πιο πιθανό να επισυμβεί σε οικογένειες στις οποίες υπάρχουν διαταραχές της διάθεσης (κατάθλιψη) σε κάποιο μέλος, ειδικά μάλιστα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας ή άλλες βίαιες συμπεριφορές.

Διάγνωση

Οι γονείς, οι γιατροί, οι δάσκαλοι, και οι φίλοι μπορούν να είναι σε θέση να εντοπίσουν τα παιδιά που μπορεί πιθανά θα επιχειρήσουν αυτοκαταστροφική πράξη, ιδιαίτερα εκείνων που είχαν κάποια πρόσφατη αλλαγή στη συμπεριφορά τους. Παιδιά και έφηβοι συχνά εμπιστεύονται μόνο συμμαθητές τους, οι οποίοι θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μην κρατήσουν ένα τέτοιο μυστικό που θα μπορούσε να οδηγήσει στο τραγικό θάνατο του φίλου τους.

Τα παιδιά που εκφράζουν προφανείς ή συγκεκαλυμμένες σκέψεις αυτοκτονίας, όπως “Μακάρι να μην είχα ποτέ γεννηθεί” ή “Θα ήθελα να πάω για ύπνο και να μην ξυπνήσω”, βρίσκονται σε κίνδυνο, αλλά ακόμα και τα παιδιά με πιο ήπια σημάδια, όπως κοινωνική απόσυρση, απότομη επιδείνωση της επίδοσης στο σχολείο, ή αποχή από προηγούμενες αγαπημένες ασχολίες και χόμπυ, έχουν σαφείς παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης αυτοκαταστροφικού ιδεασμού.

Οι επαγγελματίες ψυχικής Υγείας έχουν δύο βασικούς ρόλους: πρώτον την αξιολόγηση της ασφάλειας ενός αυτοκτονίκού παιδιού και εκτίμησης ανάγκης για νοσηλεία και δεύτερον την θεραπεία υποκείμενων διαταραχών, όπως η κατάθλιψη ή η κατάχρηση ουσιών.

Πρόληψη

Η άμεση αναζήτηση με ερωτήσεις για αυτοκτονικές σκέψεις μπορούν να εξωτερικεύσουν σημαντικά θέματα που προκαλούν και συντηρούν τα άγχη του παιδιού. Ο εντοπισμός αυτών των ζητημάτων μπορεί, με τη σειρά του να οδηγήσει σε ουσιαστικές παρεμβάσεις:

Παράγοντες κινδύνου και προειδοποιητικά σημάδια της αυτοκτονίας σε παιδιά και εφήβους

Ψυχικά και σωματικά συμπτώματα:

– Έμμονη ενασχόληση με νοσηρά θέματα και θέματα θανάτου.

– Κατάθλιψη

– Δραματικές αλλαγές στη διάθεση

– Αλλαγές στην όρεξη

– Διαταραχές ύπνου

– Η ένταση, το άγχος, νευρικότητα, ιδιαίτερα όταν εμφανίζονται ξαφνικά και χωρίς γνωστό παράγοντα.

– Ελλιπής έλεγχος των παρορμήσεων

Αλλαγές στη συμπεριφορά:

– Κακές συνθήκες υγιεινής και παραμέληση της προσωπικής εμφάνισης (ειδικά αν πρόκειται για μια απότομη αλλαγή)

– Απόσυρση από τις κοινωνικές δραστηριότητες

– Η μείωση στους βαθμούς και εν γένει στην σχολική επίδοση και συγκέντρωση στο μάθημα.

– Η αυξανόμενη εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς

– Αποχή από προηγούμενες αγαπημένες δραστηριότητες και χόμπυ.

Εκφραστικά:

– Έκφραση ενοχικών συναισθημάτων

– Καταστάσεις που υποδηλώνουν την επιθυμία να πεθάνει, όπως “Μακάρι να μην είχα ποτέ γεννηθεί” ή “Θα ήθελα να πάω για ύπνο και να μην ξυπνήσω”

– Άμεσες ή έμμεσες απειλές για αυτοκτονία

Συνθήκες:

– Εύκολη πρόσβαση σε πυροβόλα όπλα ή φάρμακα.

– Οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας

– Μια προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας

– Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ιδίως όταν αυτός επήλθε με αυτοκτονία

– Αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών

Θεραπεία

Τα παιδιά που επιχειρούν αυτοκτονία χρειάζονται επείγουσα αξιολόγηση σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου. Κάθε είδος απόπειρας αυτοκτονίας ή άλλης αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, διότι το ένα τρίτο εκείνων που έχουν τελικώς αυτοκτονήσει, προηγουμένως επιχείρησαν ήπιες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως μερικές επιπόλαιες γρατσουνιές στον καρπό ή κατάποση μερικών χαπιών. Όταν οι γονείς ελαχιστοποιούν την σημασία μιας αποτυχημένης απόπειρας αυτοκτονίας, τα παιδιά μπορούν να δουν αυτή την απάντηση ως πρόκληση, ή αδιαφορία και την επόμενη φορά η απόπειρα θα είναι πιο σφοδρή και αποφασιστική.

Μόλις η άμεση απειλή για τη ζωή έχει απομακρυνθεί, ο ιατρός αποφασίζει κατά πόσον το παιδί θα πρέπει να νοσηλευτεί. Η απόφαση εξαρτάται από το βαθμό του κινδύνου που ελλοχεύει στο σπίτι και την ικανότητα της οικογένειας να παρέχει υποστήριξη και σωματική ασφάλεια για το παιδί (το λεγόμενο υποστηρικτικό περιβάλλον του παιδιού).

Η σοβαρότητα μιας απόπειρας αυτοκτονίας μπορεί να μετρηθεί από έναν αριθμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω:

– Είτε η προσπάθεια ήταν προσεκτικά σχεδιασμένη και όχι αυθόρμητη – για παράδειγμα, αφήνοντας το παιδί ένα σημείωμα αυτοκτονίας δείχνει μια προσχεδιασμένη προσπάθεια

– Είτε ελήφθησαν μέτρα για την πρόληψη της αποφυγής θανάτου (π.χ. προειδοποιητικό τηλεφώνημα, σχετικές δηλώσεις σε κοινωνικά δίκτυα κλπ)

– Τι τύπος μεθόδου χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας το παιδί ένα πυροβόλο όπλο είναι πολύ πιο πιθανό να προκαλέσει θάνατο σε σύγκριση με τη λήψη χαπιών.

– Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση σοβαρής πρόθεσης πρόκλησης σωματικής βλάβης από τις πραγματικές συνέπειες. Για παράδειγμα, οι έφηβοι που θα πιούν τελικώς αβλαβή χάπια, πιστεύοντας όμως ότι αυτά είναι θανατηφόρα, πρέπει να θεωρούνται ότι εκτέθηκαν σε ακραίο κίνδυνο.

Αν νοσηλεία δεν είναι απαραίτητη, οι οικογένειες των παιδιών που πηγαίνουν στο σπίτι πρέπει να διασφαλίζουν κάθε επικίνδυνο αντικείμενο έχει επιμελώς απομακρυνθεί από το περιβάλλον. Ακόμη και με αυτές τις προφυλάξεις, πρόληψη των αυτοκτονιών μπορεί να είναι πολύ δύσκολη, και δεν υπάρχουν αποδεδειγμένα ασφαλή μέτρα για επιτυχή πρόληψη επόμενων αποπειρών.

Η ψυχιατρική παρακολούθηση των παιδιών και των εφήβων, συμπεριλαμβανομένης και όλης της οικογένειας, είναι εκ των ων ουκ άνευ το αμέσως απαραίτητο επόμενο βήμα, μετά την εκδήλωση της οποιασδήποτε αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς ή ακόμα και στα αρχικά στάδια της έκφρασης αυτοκαταστροφικού ιδεασμού.