Κοινωνική Ψυχολογία

Η Ψυχολογία του Πολέμου

by admin | Jan 23, 2023 | Κοινωνία, Κοινωνική Ψυχολογία

Η ανθρώπινη ιστορία είναι κυρίως συγκρούσεων και πολέμων. Η ιστορία διδάσκει πολλά μαθήματα, αλλά έχει λίγους μαθητές. Φαίνεται ότι το κύριο γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν από την ιστορία είναι ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν από την ιστορία.

Ο κύκλος φαίνεται να είναι: σύγκρουση που οδηγεί σε πόλεμο, τεράστιες ζημιές, απώλειες και κόστος από όλες τις πλευρές, συλλογικές δηλώσεις του «ποτέ ξανά», ακολουθούμενες από μια σύντομη περίοδο ειρήνης, και στη συνέχεια επαναλάβετε.

Ο πόλεμος φαίνεται τόσο πολύ μέρος της ανθρώπινης υπόστασης, που είναι λογικό να αναρωτηθούμε: είναι οι άνθρωποι προγραμματισμένοι για πόλεμο; Μήπως η γενετική οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, ώστε τα γονίδιά τους να μπορούν να αναπαραχθούν καλύτερα μετά την καταστροφή των γονιδίων των «άλλων» που ανταγωνίζονται για πόρους;

Πολλοί ανθρωπολόγοι και αρχαιολόγοι έχουν παράσχει στοιχεία ότι ο πόλεμος μεταξύ των ανθρώπων εμφανίστηκε μόλις πριν από 6000 έως 10000 χρόνια. Η εμφάνιση του πολέμου συμπίπτει με τη δημιουργία αγροτικών συστημάτων και κοινωνιών. Η οργάνωση της μαζικής παραγωγής τροφίμων απελευθέρωσε πολλούς ανθρώπους από τον ατέρμονο κύκλο του κυνηγιού και της τροφοσυλλογής. Αυτό με τη σειρά του, επέτρεψε σε μερικούς ανθρώπους να ζήσουν από την εργασία άλλων – τότε εμφανίστηκε μια τάξη «ηγετών».

Αν οι πόλεμοι ξεκίνησαν μόνο αφού μερικοί άνθρωποι είχαν τον ελεύθερο χρόνο και το καθεστώς να τον κατευθύνουν, αυτό δείχνει: η επιθυμία για πόλεμο δεν είναι γενετικά προσδιορισμένη ή, αν τελικά είναι, η επιθυμία για πόλεμο απαιτεί να υπάρχει χρόνος και πόροι για να εκφραστούν τέτοια γονίδια.

Τα τελευταία 3000 χρόνια υπήρξαν λίγες περίοδοι χωρίς πόλεμο στην Ευρώπη όπου τα πλουσιότερα έθνη φάνηκαν να έχουν την επιθυμία, το χρόνο και τους πόρους. Ωστόσο, από την ίδρυση του προδρόμου της ΕΕ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, (που δημιουργήθηκε για να αποτρέψει τον πόλεμο), δεν υπήρξαν πόλεμοι μεταξύ κανενός μέλους της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι είχαν την ίδια δεξαμενή γονιδίων και είχαν στη διάθεσή τους τεράστιο χρόνο και πόρους. Τι εξηγεί το φαινόμενο των σχεδόν 80 ετών ειρήνης; Ίσως οι άνθρωποι που συναλλάσσονται, συνεργάζονται και λαμβάνουν αποφάσεις μαζί και έχουν ειρηνικούς τρόπους επίλυσης των αναπόφευκτων συγκρούσεων, δεν κάνουν πόλεμο ο ένας στον άλλο. Ενδεχομένως όπου υπάρχει κοινός νόμος και ίση πρόσβαση στη δικαιοσύνη, δημιουργώντας τους μηχανισμούς εμπιστοσύνης, οι άνθρωποι ζουν γενικά ειρηνικά, παρά τις όποιες μικρές διαφωνίες. Εάν ο πόλεμος ήταν σκληρός και κατέστη δυνατός χάρη στον χρόνο και τη διαθεσιμότητα πόρων, τέτοιες δομές εμπορίου και συνεργασίας όπως η ΕΕ δεν θα απέτρεπαν τον πόλεμο.

Οι περισσότεροι εμφύλιοι πόλεμοι στην πρόσφατη ιστορία έλαβαν χώρα παρά το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω προφανώς ήταν σε ισχύ. Ίσως, όταν αυτά τα συστήματα διαλύονται, ο πόλεμος είναι ακόμα δυνατός, ή, είναι ακόμη αναπόφευκτος. Για παράδειγμα, όταν ένα ή και τα δύο μέρη σε έναν πιθανό εμφύλιο πόλεμο δεν είναι διατεθειμένα να δεχτούν μια κοινή λύση, ή, δεν υπάρχει μηχανισμός για την εξεύρεση ή την εφαρμογή ενός νέου αμοιβαία αποδεκτού status quo, ίσως ο πόλεμος, ή ο διαχωρισμός των μερών σε νέες χώρες, είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης της σύγκρουσης. Αυτή ήταν η λύση σε πολλές συγκρούσεις. Τρία παραδείγματα από την πρόσφατη ιστορία είναι η πρώην Γιουγκοσλαβία, το Ανατολικό Τιμόρ και το Σουδάν κλπ. Πράγματι, πολλές χώρες δημιουργήθηκαν κάτω από αυτές ακριβώς τις συνθήκες.

Ο πόλεμος θα μπορούσε να είναι μια τοξική παρενέργεια που προκαλείται από τον τύπο των ανθρώπων που εισέρχονται στην πολιτική. Τα χαρακτηριστικά που θεωρούνται ευρέως απαραίτητα για να ευδοκιμήσουν στα πολιτικά συστήματα, είναι: η μεμψιμοιρία, ο ναρκισσισμός και η ψυχοπάθεια. Ίσως είναι η δυσλειτουργική ψυχολογία πολλών πολιτικών «ηγετών», που οδηγεί στον πόλεμο. στην προσπάθειά τους να προσκολληθούν στην εξουσία, παραιτούνται από κάθε αρχή, λένε οποιοδήποτε ψέμα και διατάζουν οποιαδήποτε πράξη.

Όποιος έχει παρακολουθήσει έναν πόλεμο είτε σε πραγματικό χρόνο, είτε στην ιστορία, θα έχει σημειώσει τα ψέματα που λέγονται και τις φρικαλεότητες που διαπράττονται και από τις δύο πλευρές. «Η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα του πολέμου», αν και συχνά δηλώνεται ως αλήθεια, δεν είναι, από μόνη της, Αλήθεια. Μέχρι τη στιγμή που κάποιος είναι σε θέση να ζητήσει ή να διατάξει πόλεμο, η αλήθεια και η ακεραιότητα έχουν γίνει από καιρό αποδεκτές ως συνεχείς παράπλευρες απώλειες στην αναζήτησή για εξουσία. Ο πόλεμος αποκαλύπτει ότι η μεμψιμοιρία γίνεται πιο έντονη.

Ορισμένοι πόλεμοι διεξάγονται για τον έλεγχο ή την πρόσβαση σε πόρους. Τα περισσότερα είδη ζώων σκοτώνουν μόνο για φαγητό. Εκείνα που σκοτώνουν αλλά δεν τρώνε, συνήθως το κάνουν μόνο εάν βρίσκονται υπό πραγματική σωματική απειλή. Οι άνθρωποι όμως θα σκοτώσουν ο ένας τον άλλον ακόμα και εάν οι ιδέες τους απειλούνται. Πολλοί πόλεμοι διεξάγονται για την πολιτική ιδεολογία, τη θρησκεία, τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τα κυβερνητικά συστήματα κ.λπ.

Ίσως οι ιδέες, οι ιδεολογίες, μπορούν να λειτουργήσουν με τρόπο παρόμοιο με τα γονίδια; Μήπως οι άνθρωποι ανταγωνίζονται για να γίνουν αποδεκτές οι ιδέες τους; Οι άνθρωποι συγχέουν την προσωπική επιβίωση με την αποδοχή των ιδεών τους; Χρειάζονται οι άνθρωποι τόσο πολύ την επικύρωση που είναι πρόθυμοι να πάνε στον πόλεμο γι’ αυτό; Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο, φαίνεται να συμβαίνει όταν οι άνθρωποι δηλώνουν όπως: “Είμαι πρόθυμος να σκοτώσω ή να πεθάνω για τις πεποιθήσεις μου”. Ιδού ένα παράδειγμα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου: «Θα προτιμούσα να είμαι νεκρός παρά Κόκκινος». Οι πολιτικοί σε όλη την ιστορία έχουν κατευθύνει τους ανθρώπους να διαπράξουν φόνο σε τεράστια κλίμακα για αυθαίρετες ιδέες όπως οι “πατρίδες”. «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων», είχε πει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, πριν όμως καταφύγει και αυτός στην ιδέα της «πατρίδας».

Δεδομένου ότι λίγοι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να βλάψουν οποιονδήποτε, πόσο μάλλον εκείνους που είναι ακριβώς σαν αυτούς, είναι απαραίτητο οι πολιτικοί που επιθυμούν τον πόλεμο να δημιουργήσουν έναν εχθρό, να μετατρέψουν αυτόν τον εχθρό ως υπαρξιακή απειλή για τους πολίτες τους, για τον τρόπο ζωής τους, για τις ιδέες τους.

Η φρίκη του πολέμου είναι δυνατή μόνο εάν αξιοπρεπείς άνθρωποι μπορούν να πειστούν να δολοφονήσουν. Η διαδικασία ξεκινά αργά, λογικά. το «άλλο» αντιπαραβάλλεται με το πόσο πολιτισμένοι και έντιμοι «είμαστε», Τότε, σταδιακά ο «άλλος» δαιμονοποιείται και απανθρωποποιείται. Μόλις ο νεόκοπος «παγκόσμιος στρατιώτης» πειστεί ότι ο «άλλος» αξίζει τη μοίρα του, θα διαπράξει ευχαρίστως οποιαδήποτε θηριωδία διαταχθεί – οι άνθρωποι-στόχοι τους έχουν παραιτηθεί από τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και είναι υποκείμενα ηθικού αποκλεισμού.

Η διαδικασία πλύσης εγκεφάλου για την προετοιμασία ενός λαού για πόλεμο είναι η ίδια που χρησιμοποιείται από τους ηγέτες των αιρέσεων για να υποτιμήσουν τα μη μέλη της λατρείας και να κρατήσουν τα μέλη της λατρείας υπό έλεγχο.

Πολλοί άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες εμπλέκονται στον πόλεμο. Εδώ είναι μερικά μόνο:

Εκδίκηση
Ο πόλεμος που βασίζεται στην εκδίκηση υπάρχει σε πολλά μέρη του κόσμου εδώ και χιλιετίες. Κάθε κόμμα επιδιώκει τη «δικαιοσύνη» για την τελευταία «αδικία» που του επιβλήθηκε και με αυτόν τον τρόπο επιβάλλει μια άλλη αδικία και ο κύκλος συνεχίζεται, συχνά για γενιές.

Φόβος
Οι άνθρωποι, ξανά και ξανά, έχουν πάει στον πόλεμο, από φόβο μήπως δεχθούν επίθεση. Δηλαδή, ο φόβος του πολέμου δημιουργεί πόλεμο. Αμέτρητες ζωές χάθηκαν σε «προληπτικές» επιθέσεις για να «αμυνθούν» απέναντι σε μια απειλή που ήταν εντελώς αβάσιμη. Επανειλημμένα, οι λαοί έχουν χειραγωγηθεί από πολιτικούς για να επιτεθούν πριν δεχτούν επίθεση, όταν καμία τέτοια επίθεση δεν ήταν σκόπιμη ή δυνατή.

Υποκρισία
Κάθε εμπλεκόμενο μέρος αισθάνεται ότι ο πόλεμός του είναι «δίκαιος», με διάφορες μορφές: υπερασπίζεται τη χώρα του, τον τρόπο ζωής του, τους πόρους του, την ηθική του. Ο καθένας μπορεί να δικαιολογήσει τη διεξαγωγή ενός πολέμου με τη δίκαιη αγανάκτησή του, αλλά οι εχθροί τους καταδικάζονται επειδή σκέφτονται και ενεργούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Ηρωισμός
Όταν οι ηγέτες του παρελθόντος επαινούνται ως «μεγάλοι» επειδή ηγήθηκαν της μαζικής δολοφονίας των «εχθρών» τους, τα Εγώ των ηγετών στο παρόν μπαίνουν στον πειρασμό να γράψουν τη θέση τους στην Ιστορία μέσω του πολέμου. Τι είδους άνθρωπος είναι διατεθειμένος να επιτρέψει στη σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων να γίνει «αθάνατος»; Ένας ψυχοπαθής. Η ιστορία και η ψυχολογία του πολέμου φαίνεται να είναι η ιστορία και η ψυχολογία των ψυχοπαθών.

Η λογική δικαιώνει το συναίσθημα

Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε λογικοί, ότι τα συναισθήματά μας ακολουθούν τις λογικές μας αναλύσεις. Αλίμονο, δεν είμαστε. Είναι το αντίστροφο: η λογική μας χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τα συναισθήματά μας. Ακόμη και η βάση των αρχέγονων συναισθημάτων μπορεί να δικαιολογηθεί με λογική, με πολύ προβλέψιμους τρόπους: «Δεν μας αρέσει [εισαγάγετε το όνομα του “άλλου”]. Είναι [εισάγετε άγριες φανταστικές απειλές]. Είναι [εισάγετε αβάσιμη κατηγορία για φρικτά χαρακτηριστικά]. Θα πρέπει [έκκληση να βλάψουμε τον “άλλο”] για να σώσουμε τον εαυτό μας, από αυτούς».

«Ο Θεός είναι με το μέρος μας»
Ο πόλεμος μετά τον πόλεμο έχει διεξαχθεί στο όνομα της θρησκείας, ή δικαιολογείται με τη χρήση της θρησκείας. Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν τις ίδιες δικαιολογίες ή/και ισχυρίζονται θρησκευτική επικύρωση για την παραβίαση των νομικών και θρησκευτικών αρχών τους (για παράδειγμα, να μην σκοτώνουν). Η θρησκεία επιλέγεται, διαφθείρεται από τους πολιτικούς και χρησιμοποιείται για να «δικαιολογήσει» τον πόλεμο.

Η πρώτη πράξη κάθε εμβίου όντος
Οι οργανισμοί, όπως και τα ζωντανά συστήματα, αμέσως μετά την δημιουργία τους, αρχίζουν να προστατεύουν την ύπαρξή τους. Αυθαίρετες έννοιες όπως ομάδες, εταιρείες και χώρες, επιδιώκουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι όλα τα ζωντανά μέλη ή πολίτες εκμηδενίζονται. Κυβερνήσεις έσφαξαν ακόμα και τον ίδιο τους τον λαό στο όνομα του «κόμματος».

Ομαδική σκέψη
Όταν μια ομάδα ανθρώπων ενώνεται, υιοθετεί γρήγορα κοινούς κανόνες. Εάν η ομάδα έχει προεπιλεγεί για την κοινή της άποψη για τον κόσμο, αυτοί οι κανόνες δεν εμπεριέχουν κανένα μέσο αμφισβήτησης. Οποιαδήποτε και όλες οι πληροφορίες που θα μπορούσε να δει ένα λογικό, αντικειμενικό άτομο που θα αμφισβητούσαν τη δυσλειτουργική σκέψη της ομάδας, επανερμηνεύονται από την ομάδα ως στοιχεία για να υποστηρίξουν τη σκέψη τους. Αυτή η παραληρηματική επανερμηνεία της πραγματικότητας είναι κοινή σε πολλές ψυχικές διαταραχές. Όταν οι κυβερνώντες καταλαμβάνονται από ομαδικό παραληρηματικό ιδεασμό, μπορεί γρήγορα να ξεκινήσει και να συνεχίσει την τρέλα του πολέμου.

Δεν υπάρχουν νικητές
Ο πόλεμος σχεδόν πάντα αναδύεται ως αποτέλεσμα ενός τοξικού κοκτέιλ δυσλειτουργικής ψυχολογίας. Δεν έχει σημασία ποια πλευρά έχει την πιο παραληρηματική σκέψη, δεν υπάρχουν νικητές στον πόλεμο, μόνο μεγαλύτεροι ή μικρότεροι ηττημένοι.

Οι άνθρωποι που πολεμούν είναι οι νεότεροι και ισχυρότεροι, τεράστιοι αριθμοί από τους οποίους σκοτώνονται στη μάχη. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγάλος αριθμός γυναικών δεν μπορούσε να βρει σύζυγο και δεν είχε παιδιά. Οι περισσότεροι στρατιώτες που εμπλέκονται σε έναν πόλεμο έχουν καταστρέψει τη ζωή τους από τραυματισμό ή μετατραυματικό στρες. Υποφέρουν από εφιάλτες για όλη τους τη ζωή, οι σχέσεις τους είναι διαταραγμένες, η διατήρηση μιας φυσιολογικής λειτουργίας είναι δύσκολη, η κατάθλιψη, το άγχος, ο αλκοολισμός, η ανεργία, η έλλειψη στέγης και η αυτοκτονία είναι όλα υψηλότερα σε όσους έχουν την ατυχία να έχουν δει την πραγματικότητα του πολέμου. Λίγοι λαοί απέφυγαν να πληρώσουν το τεράστιο για να πάνε στον πόλεμο. Το κόστος της καθοδήγησης μιας χώρας για να πάει σε πόλεμο βαρύνει εκείνους που το διευθύνουν; Όχι. Τα πολιτικά συστήματα φαίνεται να προστατεύουν όσους ξεκινούν πολέμους, από τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Ίσως αυτή η ασυλία τους κάνει πιο πιθανό να θυσιάσουν τις ζωές των άλλων, να προστατεύσουν ή να βελτιώσουν τη ζωή και τις θέσεις τους.

Ramchandani P., Stein A. – “Οι επιπτώσεις που έχουν στα παιδιά οι ψυχικές διαταραχές των γονέων”

by admin | Jun 7, 2021 | Κοινωνική Ψυχολογία

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ – ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ 2003

Πριν από 4 δεκαετίες ο Michael Rutter σε μία πρωτοποριακή μονογραφία επεσήμανε κινδύνους στην ανάπτυξη παιδιών με γονείς με ψυχικές διαταραχές. Από τότε ένας μεγάλος αριθμός ερευνών έχουν προσανατολιστεί σε αυτά τα παιδιά και τους γονείς τους. Παρόλα αυτά έχουν καθυστερήσει κατά πολύ τα μέτρα για τη βοήθεια και την υποστήριξη αυτών των οικογενειών. Δύο πρόσφατες μελέτες από εθνικά σώματα της Αυστραλίας και της Μ. Βρετανίας αργοπορημένα έκαναν κάποιες σημαντικές προτάσεις. Πάντως υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν όσον αφορά τη λήψη μέτρων και την ανάπτυξη παρεμβάσεων που βασίζονται σε δεδομένα.

Αρκετές κοινές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων της κατάθλιψης, του άγχους και των διατροφικών διαταραχών, επηρεάζουν ενήλικες, οι οποίοι βρίσκονται στο στάδιο ανατροφής παιδιών. Υπάρχουν στοιχεία ότι αυτές οι διαταραχές επιδρούν αρνητικά στην κοινωνική και ψυχολογική λειτουργία του ατόμου με αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσκολιών στην εργασία και την οικογενειακή ζωή του. Με το πέρασμα των χρόνων έχει αυξηθεί η αναγνώριση της πιθανής επίδρασης, την οποία μπορεί να ασκήσουν οι γονικές ψυχικές διαταραχές σε ένα παιδί.

Υπάρχει πιθανότητα να επηρεαστούν πολλές πτυχές της παιδικής ανάπτυξης, όπως η σωματική, η νοητική, η κοινωνική, η συναισθηματική και η συμπεριφορική ανάπτυξη. Παρόλο που ένας αριθμός γενετικών και περιβαλλοντικών μηχανισμών είναι σημαντικοί για τη σύνδεση των γονικών ψυχικών διαταραχών με τις δυσκολίες των παιδιών, υπάρχουν σημαντικές αποδείξεις ότι η ποιότητα στις γονικές και οικογενειακές σχέσεις αποτελούν βασικούς παράγοντες μεσολαβητικούς. Η πολιτική υγείας σε αυτόν τον τομέα υγείας έχει επικεντρωθεί στις πιο βαριάς μορφής ψυχικές ασθένειες και ιδιαίτερα στους γονείς, οι οποίοι είναι ανάγκη να εισαχθούν στο νοσοκομείο, συνήθως σε περιπτώσεις σχιζοφρένειας ή διπολικής διαταραχής.

Όμως έχει δοθεί μικρότερη προσοχή σε άλλες διαταραχές, οι οποίες είναι πολύ πιο συχνές. Για να λάβουν βοήθεια τα παιδιά γονέων με ψυχικές διαταραχές, τα παιδιά αυτά πρέπει να αναγνωριστούν. Αυτό ενέχει αρκετές δυσκολίες. Δεν γίνεται συχνά στους νοσηλευόμενους στο νοσοκομείο η ερώτηση αν έχουν παιδιά και συνήθως δεν καταγράφονται στα ιατρικά αρχεία πληροφορίες σχετικά με παιδιά. Σε ψυχιατρικές κλινικές ενηλίκων δε συνηθίζεται να παρέχονται διευκολύνσεις, ώστε παιδιά να επισκέπτονται τους γονείς τους. Είναι ακόμα πιο δύσκολο να αναγνωριστούν τα παιδιά των οποίων οι γονείς πάσχουν από διαταραχή, αλλά είτε δεν έχουν επιζητήσει νοσηλεία σε νοσοκομείο, είτε το πρόβλημά τους δεν είναι γνωστό στις υπηρεσίες υγείας. Παρόλο που υπάρχουν παραδείγματα καλής πρακτικής σε ορισμένες περιοχές, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρές ανεπάρκειες. Ο αντίκτυπος των γονικών ψυχικών διαταραχών στα παιδιά δεν περιλαμβάνεται συνήθως στην ιατρικής εκπαίδευση και σπάνια γίνεται άσκηση πάνω στον ευαίσθητο τομέα της συζήτησης για θέματα σχετικά με τους γονείς. Το διαρκές στίγμα, το οποίο περιβάλλει τις ψυχικές ασθένειες, συμβάλλει επίσης στη δυσκολία συζήτησης τέτοιων θεμάτων. Είναι ανάγκη οι γονείς να νιώθουν άνεση στην εξομολόγηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στους γενικούς γιατρούς ή ακόμα και στους δασκάλους όταν είναι απαραίτητο. Είναι σημαντικό να ξεπεραστεί αυτό το στίγμα καθώς και άλλα εμπόδια. Η αναγνώριση αυτών των παιδιών και η παροχή βοήθειας σε αυτά είναι σημαντική όχι προς όφελος του παιδιού μόνο αλλά έχει και γενικότερο όφελος. Για παράδειγμα, τα παιδικά ψυχικά προβλήματα συνεχίζουν να υπάρχουν και μέχρι την ενηλικίωση σε μία σεβαστή μειονότητα περιπτώσεων και οι συνεχώς αυξανόμενες δαπάνες για την υγεία επηρεάζουν την κοινότητα στο σύνολό της. Υπάρχει μία ευκαιρία για πρόληψη. Σε δύο πρόσφατες μελέτες από οργανισμούς σε δύο διαφορετικές ηπείρους: την Ένωση Βρεφικής, Παιδικής και Οικογενειακής Ψυχικής Υγείας της Αυστραλίας και το Βασιλικό Κολλέγιο Ψυχιάτρων της Μ. Βρετανίας, έχουν αναγνωριστεί μέτρα. Η πιο εκτεταμένη μελέτη των Αυστραλών τονίζει την ανάγκη για βελτιωμένη αναγνώριση των παιδιών με γονείς με ψυχικές ασθένειες, την ανάγκη για καλύτερη αναγνώριση των προβλημάτων αυτών των παιδιών και για παροχή βοήθειας για αυτά τα προβλήματα. Επίσης προτείνει την αυξημένη στήριξη αυτών των γονέων στο γονικό τους ρόλο και επισημαίνει τα συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Για να εφαρμοστούν αυτές οι προτάσεις θα ήταν απαραίτητες κάποιες αλλαγές στην παροχή υπηρεσιών, όπως η στενότερη συνεργασία των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και ψυχικής υγείας για ενήλικες με τις αντίστοιχες για παιδιά, μόρφωση του προσωπικού υγείας και η προοπτική του στίγματος να ενεργοποιεί τους γονείς ώστε να συζητούν ακόμα και το ρόλο τους ως γονείς χωρίς να φοβούνται ότι τα παιδιά τους θα εισαχθούν σε νοσοκομείο.

Οι συγγραφείς του άρθρου πιστεύουν ότι αυτές οι εξελίξεις στην παροχή υπηρεσιών πρέπει να συνδυαστούν με υψηλής ποιότητας έρευνα πάνω στις υπηρεσίες υγείας, ώστε να ανιχνευτούν οι αλλαγές και να αναγνωριστεί ο πιο αποτελεσματικός, επαρκής και αξιοπρεπής τρόπος για τη παροχή περίθαλψης σε αυτό το σύνθετο σύνολο παιδιών και οικογενειών. Αυτές καθώς και άλλες αλλαγές στην αναγνώριση και τη θεραπεία των παιδιών υψηλού κινδύνου θα χρειαστεί να παρουσιαστούν με ευαίσθητο τρόπο. Θα ήταν εύκολο να αυξηθεί ο στιγματισμός απέναντι στους γονείς με ψυχικά προβλήματα μέσα από μία φαινομενική υιοθέτηση μίας γλώσσας επίρριψης ευθύνης. Το μήνυμα είναι και θα έπρεπε να είναι θετικό: οι γονείς με προβλήματα ψυχικής υγείας καθώς και τα παιδιά τους μπορούν να λάβουν βοήθεια και μάλιστα τους αξίζει η καλύτερη.

Ramchandani P,Stein A,British Medical Journal 327: 243-244, 2003

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Rutter M. Children of sick parents: an environmental and psychiatric study. Mauksley Monographs. London: Oxford University Press, 1966.
Royal College of Psychiatrists. Patients as parents: addressing the needs, including the safety, of children whose parents have mental illness. Council report CR105. London: RCP, 2002.
Copfert M, Webster J, Seeman MV. Parental psychiatric disorder: distressed parents and their families. Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
Barnes J, Stein A. Effects of parental psychiatric and physical illness on child development. In: Gelder M, Lopez-Ibor JJ, Andreasen N, ed. New Oxford textbook of psychiatry. Oxford: Oxford University Press, 2000.
Murray L, Cooper P. Intergenerational transmission of affective and cognitive processes associated with depression: infancy and the preschool years. In: Goodyer I, ed. Unipolar depression: a lifespan perspective. Oxford: Oxford University Press, 2003.
Hawes V, Cottrell D. Disruption of children’s lives by maternal psychiatric admission. Psychiatr Bull 23: 153-156, 1999.
Howard L. Psychotic disorders and parenting — the relevance of patients’ children for general adult psychiatric services. Psychiatr Bull 24: 324-326, 2000.
Australian Infant Child., Adolescent and Family Mental Health Association. Children of parents affected by a mental illness program updates index. www.aicafmha.net.au/copmi/national/programms/index.htm(accessed 16 May 2003)
Lyons D, McLoughlin D. Recent advances: psychiatry. BMJ 323: 1228-1231, 2001.
Fombonne E, Wostear G, Cooper V, Harrington R, Rutter M. The Maudsley long-term follow-up of child and adolescent depression. 1. Psychiatric outcomes in adulthood. Br J Psychiatry 179: 210-217, 2001.

Williams Janet – “Προτυποποιημένη συνέντευξη για τη συμπλήρωση της κλίμακας Hamilton (HDRS)”

by admin | Jun 7, 2021 | Κοινωνική Ψυχολογία

Το κείμενο που παρατίθεται είναι αναδημοσίευση από την Ιστοσελίδα του Psycho NetMed Hellas

Η κλίμακα Hamilton για την κατάθλιψη δημιουργήθηκε από τον Maxwell Hamilton το 1960 και από τότε θεωρείται ως ένα από τα πιο αξιόπιστα εργαλεία για την εκτίμηση της βαρύτητας της κατάθλιψης αλλά και της αποτελεσματικότητας των διαφόρων θεραπειών.

Η συμπλήρωση της κλίμακας ωστόσο, παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες και απαιτεί ιδιαίτερη κλινική εξάσκηση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αξιοπιστία της κλίμακας να εξαρτάται ιδιαίτερα από αυτόν που βαθμολογεί, ενώ η χρήση της κλίμακας από άπειρους κλινικούς είναι πιθανό να οδηγήσει σε λανθασμένες εκτιμήσεις. (Ας σημειωθεί εδώ ότι η κλίμακα δεν είναι διαγνωστικό εργαλείο αλλά εργαλείο εκτίμησης της βαρύτητας της νόσου). Εξ’αιτίας αυτών των προβλημάτων η ανάπτυξη μιας προτυποποιημένης συνέντευξης θεωρείται επιβεβλημένη εάν κανείς επιθυμεί υψηλή αξιοπιστία.

Μια τέτοια προτυποποιημένη συνέντευξη έχει αναπτύξει η Janet Williams και είναι δημοσιευμένη στο περιοδικό Archives of General Psychiatry 1988;45:742-747.

Προτυποποιημένη Συνέντευξη για την Συμπλήρωση της κλίμακας Hamilton

Από : Janet Williams (Arch Gen Psychiatry 1988;45:742-747)
Μετάφραση : Πέτρος Σκαπινάκης

Σημείωση για τον εξεταστή : Η πρώτη ερώτηση για κάθε ένα από τα θέματα (items) της κλίμακας πρέπει να ερωτηθεί ακριβώς όπως αναγράφεται. Αρκετά συχνά η ερώτηση αυτή θα αποσπάσει σημαντικές πληροφορίες σχετικές με την ένταση και την συχνότητα των συμπτωμάτων, ώστε να είναι δυνατή η βαθμολόγηση με αξιοπιστία. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί, ωστόσο, μια σειρά διαδοχικών ερωτήσεων χρησιμοποιείται ώστε να αποσαφηνιστεί η κατάσταση του ασθενή. Οι ερώτήσεις αυτές γίνονται με τη σειρά που αναγράφονται μέχρι ο εξεταστής να μπορεί να βαθμολογήσει με εμπιστοσύνη το κάθε θέμα.

Πριν την έναρξη της συνέντευξης μπορεί να προηγηθεί η εξής δήλωση από τον εξεταστή :
“Θα ήθελα να σας κάνω μερικές ερωτήσεις σχετικά με το πώς νιώθατε την εβδομάδα που πέρασε”

1. ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

Ι. Πώς ήταν το κέφι σας και η διάθεσή σας την εβδομάδα που πέρασε;
Ια. Αισθανόσασταν καθόλου στεναχωρημένος ή μελαγχολικός;
Ιβ. Λυπημένος, απελπισμένος;
Ιγ. Πόσο συχνά αισθανόσαστε έτσι την εβδομάδα που πέρασε; Κάθε μέρα;Όλη μέρα;
Ιδ. Μήπως σας ήρθε να κλάψετε καθόλου;

2. ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΕΝΟΧΗΣ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως κατηγορούσατε ιδιαίτερα τον εαυτό σας για λάθη που κάνατε ή επειδή απογοητεύσατε τους άλλους ανθρώπους;
Εάν ναι : Ποιές ακριβώς ήταν οι σκέψεις σας;
Ια. Μήπως αισθάνεστε ενοχές για κάτι που κάνατε ή δεν κάνατε;
Ιβ. Μήπως νομίζετε ότι αυτά τα προβλήματα που έχετε τα έχετε προκαλέσει κατά κάποιο τρόπο εσείς ο ίδιος
Ιγ. Μήπως αισθάνεστε ότι τα προβλήματα αυτά είναι κατά κάποιο τρόπο σαν τιμωρία γι’αυτά που έχετε κάνει;

3. ΤΑΣΗ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως σκεφτόσασταν ότι δεν αξίζει να ζει κανείς, ότι θα ήταν καλύτερα να έχετε πεθάνει; Μήπως σας μπήκαν σκέψεις να κάνετε εσείς ο ίδιος κακό στον εαυτό σας ή ακόμη και να αυτοκτονήσετε;
Εάν ναι: Ποιές ακριβώς σκέψεις κάνατε; Μήπως έχετε ήδη προσπαθήσει να κάνετε κακό στον εαυτό σας;

4. ΑΡΧΙΚΗ ΑΫΠΝΙΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε πώς ήταν ο ύπνος σας;
Ια. Μήπως υπήρχε δυσκολία να σας πάρει ο ύπνος; (Από τη στιγμή που πέσατε στο κρεβάτι πόση ώρα πέρασε για να σας πάρει ο ύπνος;)
Ιβ. Πόσες νύχτες αυτή την εβδομάδα είχατε πρόβλημα να σας πάρει ο ύπνος;

5. ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΑΫΠΝΙΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, σας έτυχε καθόλου να ξυπνήσετε κατά τη διάρκεια της νύχτας;
Εάν ναι : Σηκωθήκατε καθόλου από το κρεβάτι;Τι κάνατε; (Πήγατε μόνο στην τουαλέτα; ).
Ια. Όταν γυρνάτε στο κρεβάτι σας παίρνει ο ύπνος αμέσως;
Ιβ. Μήπως πιστεύετε ότι ο ύπνος σας ήταν ανήσυχος ή διαταραγμένος κάποιες από τις νύχτες;

6. ΟΨΙΜΗ ΑΫΠΝΙΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, τι ώρα σηκωνόσαστε από το κρεβάτι (για τελευταία φορά);
Εάν είναι νωρίς : Ξυπνάτε μόνος σας ή με ξυπνητήρι; Τι ώρα ξυπνάγατε συνήθως; (πριν αρχίσουν τα προβλήματα αυτά)

7. ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, πώς περνάγατε την ώρα σας (όταν δεν ήσαστε στη δουλειά σας);
Ια. Είχατε καθόλου ενδιαφέρον να κάνετε (αυτά τα πράγματα) ή νομίζετε ότι έπρεπε να πιέσετε τον εαυτό σας για να τα κάνετε;
Ιβ. Μήπως σταματήσατε να κάνετε πράγματα που συνηθίζατε;
Εάν ναι : Γιατί;
Ιγ. Υπάρχει κάτι που προσδοκείτε με ανυπομονησία;
Στο follow-up : Το ενδιαφέρον σας γύρισε πάλι στα κανονικά του επίπεδα;

8. ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ

Βαθμολογείστε με βάση την παρατήρηση κατά την διάρκεια της συνέντευξης.

9. ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ

Βαθμολογείστε με βάση την παρατήρηση κατά την διάρκεια της συνέντευξης.

10. ΑΓΧΟΣ ΨΥΧΙΚΟ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως ήσαστε ιδιαίτερα ευερέθιστος και βρισκόσασταν συνεχώς σε τάση;
Ια. Μήπως στεναχωριόσασταν πολύ για ασήμαντα πράγματα, για τα οποία συνήθως δεν στεναχωριέστε;
Εάν ναι : Φέρτε μου ένα παράδειγμα.

11. ΑΓΧΟΣ ΣΩΜΑΤΙΚΟ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, είχατε κανένα από τα παρακάτω συμπτώματα;
(Διαβάστε την λίστα, σταματώντας ύστερα από κάθε σύμπτωμα για να σας απαντήσει)
Γαστρεντερικό : ξηροστομία, αέρια, δυσπεψία, διάρροιες, φούσκωμα, τάση για έμετο
Καρδιαγγειακό : αίσθημα παλμών, πονοκέφαλοι
Αναπνευστικό : υπέρπνοια(γρήγορη αναπνοή), συχνοί αναστεναγμοί
Ουροποιητικό : Συχνουρία
Δέρμα : έντονη εφίδρωση.
Πόσο πολύ σας ενόχλησαν αυτά τα συμπτώματα; (Πόσο έντονα ήταν; Πόσο συχνά τα είχατε; Πόσο διαρκούσαν;)
Σημείωση : Μην αξιολογείτε, όταν είναι προφανές ότι τα συμπτώματα οφείλονται σε λήψη φαρμάκων (π.χ. ξηροστομία και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά)

12. ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, πώς ήταν η όρεξή σας για φαγητό; (αν την συγκρίνετε με τη συνηθισμένη σας)
Ια. Μήπως έπρεπε να πιέσετε τον εαυτό σας για να φάτε;
Ιβ. Μήπως οι άλλοι έπρεπε να σας πιέσουν για να φάτε;

13. ΓΕΝΙΚΑ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, πώς ήταν σε γενικές γραμμές η φυσική σας κατάσταση, η “ενέργειά” σας;
Ια. Μήπως αισθανόσαστε κουρασμένος όλον τον καιρό;
Ιβ. Μήπως είχατε πόνο στη μέση, πονοκέφαλους ή πόνους στους μύς;
Ιγ. Μήπως είχατε αίσθημα βάρους στα άκρα, τη ράχη ή το κεφάλι;

14. ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, πώς ήταν η διάθεσή σας να κάνετε έρωτα; (δεν εννοώ την απόδοσή σας, αλλά εάν είχατε ενδιαφέρον να κάνετε έρωτα, πόσο πολύ το σκεφτόσασταν)
Ια. Μήπως υπήρξε κάποια αλλαγή όσον αφορά το ενδιαφέρον σας για έρωτα; (σε σύγκριση με την περίοδο που δεν είχατε προβλήματα)

15. ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, πόσο πολύ σας απασχόλησε η υγεία σας; (σε σύγκριση με το ενδιαφέρον που δίνετε συνήθως)
Ια. Μήπως παραπονιόσασταν ιδιαίτερα για την κατάσταση της υγείας σας;
Ιβ. Μήπως ζητάγατε πιο συχνά την βοήθεια άλλων για προβλήματα της υγείας σας, που άλλοτε μπορούσατε να αντιμετωπίσετε μόνος σας;
Εάν ναι : Δώστε μου ένα παράδειγμα. Πόσο συχνά συνέβη αυτό;

16. ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ

Ι. Χάσατε καθόλου βάρος από τότε που ξεκίνησαν αυτά τα προβλήματα;
Εάν ναι : Πόσα;
Εάν δεν είναι βέβαιος : Μήπως διαπιστώσατε τα ρούχα σας να είναι πιο χαλαρά επάνω σας;
Στο follow-up : Κερδίσατε καθόλου το βάρος που είχατε χάσει;

17. ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΣΗΡΟΥ (ΕΝΑΙΣΘΗΣΙΑ)

Βαθμολογήστε με βάση το ιστορικό και την παρατήρηση

18. ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως αισθανόσασταν καλύτερα ή χειρότερα κάποια ιδιαίτερη ώρα της ημέρας – το πρωϊ ή το βράδυ;

Εάν ναι : Πόσο πολύ άσχημα αισθανόσασταν; (το πρωϊ ή το βράδυ)
Εάν δεν είναι σίγουρος : Λιγάκι χειρότερα ή πολύ χειρότερα;

19. ΑΠΟΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΜΑ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως νιώσατε ότι οι άνθρωποι γύρω σας ή τα αντικείμενα είναι μη πραγματικά και απόμακρα ή ότι είναι σα να ζείτε σε ένα όνειρο, αποκομμένοι από τους άλλους ανθρώπους; Μήπως νιώσατε ότι τα αισθήματά σας και οι εμπειρίες σας δεν είναι δικά σας, ότι είναι απόμακρα;
Εάν ναι : Πόσο έντονα ήταν αυτά τα αισθήματα; Πόσο συχνά συνέβη αυτό κατά την διάρκεια της εβδομάδας;

20. ΠΑΡΑΝΟΪΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως σκεφτόσασταν ότι κάποιος προσπαθεί να σας βλάψει ή να σας κάνει κακό;
Εάν όχι : Μήπως σκεφτήκατε ότι μπορεί να σας σχολιάζουν πίσω από την πλάτη σας;
Εάν ναι : Μιλήστε μου λίγο γι’αυτό

21. ΙΔΕΟΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Ι. Την εβδομάδα που πέρασε, μήπως είχατε την τάση να κάνετε πράγματα ξανά και ξανά, όπως π.χ. να ελέγχετε αν έχουν κλείσει οι πόρτες, το μάτι της κουζίνας, ο θερμοσίφωνας κ.λ.π. , για να σιγουρευτείτε ότι όλα είναι εντάξει;

Εάν ναι : Δώστε μου ένα παράδειγμα
Μήπως επίσης κάνατε σκέψεις χωρίς νόημα, που όμως έρχονταν συνεχώς στο μυαλό σας;
Εάν ναι : Δώστε μου ένα παράδειγμα

Το τεστ της Κλίμακας Hamilton για την Κατάθλιψη μπορείτε να το βρείτε στην ιστοσελίδα μας (μόνο για επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας): https://psychomed.gr/online-test/Hamilton-Rating-Scale-for-Depression/index.htm

και η Κλίμaκα Hamilton για το Άγχος εδώ: https://psychomed.gr/online-test/Hamilton-Rating-Scale-for-Anxiety/index.htm

Η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής στην υγεία

by admin | Jun 6, 2021 | Κοινωνία, Κοινωνική Ψυχολογία

Ο αντικοινωνικός τρόπος ζωής συνίσταται από ευρύ φάσμα συναφών συμπεριφορών, στις οποίες περιλαμβάνονται βίαια και μη βίαια παραπτώματα, χρήση απαγορευμένων ουσιών, αποφυγή εργασίας, επικίνδυνη οδήγηση και ανεξέλεγκτη σεξουαλική ζωή. Πολλά από τα παραπάνω αποτελούν αυτονόητο κίνδυνο για την υγεία. Συνολικά, η έναρξη των παραπάνω παρατηρείται σε ηλικία 8-14 ετών και η υψηλότερη συχνότητα σε ηλικία 15-19 ετών, ενώ η τάση μείωσής τους παρατηρείται σε ηλικία 20-29 ετών. Η πρώιμη έναρξη αποτελεί προγνωστικό παράγοντα μακράς διάρκειας του προβλήματος. Καθώς η αντικοινωνική συμπεριφορά και η έκθεση σε κίνδυνο παρατηρούνται συχνότερα στους άνδρες, τα αίτια ενδέχεται να είναι βιολογικά και κοινωνικά.

Τα αντικοινωνικά άτομα συχνά παρουσιάζουν ποικιλομορφία στη συμπεριφορά τους, αν και η πρώιμη ενήλικη ζωή χαρακτηρίζεται από μετάπτωση σε ατομική παραβατικότητα από την αρχική ομαδική παραβατικότητα. Σε γενικές γραμμές, η γενικευμένη αντικοινωνική συμπεριφορά παρατηρείται έως την ηλικία των 20 ετών περίπου και ακολουθεί βαθμιαία εξειδίκευση σε συγκεκριμένους τύπους αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως η χρήση απαγορευμένων ουσιών. Ανεξάρτητες πρόδρομες εκδηλώσεις του αντικοινωνικού τρόπου ζωής είναι, μεταξύ άλλων, η αντικοινωνική παιδική συμπεριφορά, η παρορμητικότητα, η κακή σχολική επίδοση, η αντικοινωνική οικογένεια, η ανεπαρκής γονική φροντίδα και η οικονομική στέρηση.

Τα κρίσιμα σημεία απομάκρυνσης από τον αντικοινωνικό τρόπο ζωής είναι η εξεύρεση εργασίας, ο γάμος, η μετακίνηση σε περιοχή με καλύτερο επίπεδο ζωής και η κατάταξη στο στρατό. Οι ασθενείς δεσμοί με την κοινωνία και τα άλλα άτομα, ο εγωκεντρισμός, η χαμηλή συναισθηματική μέθεξη και η έλλειψη θρησκευτικών πεποιθήσεων έχουν συσχετισθεί με κατάχρηση ουσιών και αντικοινωνικό τρόπο ζωής. Η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής στην υγεία διασαφηνίζεται όλο και περισσότερο. Για παράδειγμα, η πρώιμη επαφή με την αστυνομία, οι απουσίες και η κακή συμπεριφορά στο σχολείο, καθώς και το διαζύγιο αποτελούν σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες πρόωρου θανάτου. Τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων μεταξύ των παραβατών έχουν αποδοθεί κυρίως στην κατάχρηση οινοπνεύματος και ουσιών. Η παρορμητικότητα, η επιθετικότητα, η αποξένωση και η τάση για θυμό και ευερεθιστότητα ως αντίδραση στα προβλήματα της καθημερινής ζωής χαρακτηρίζουν όσους εκτίθενται σε μεμονωμένους κινδύνους για την υγεία. Η απόρριψη των κοινωνικών κανόνων, η επιζήτηση του κινδύνου, η παρορμητικότητα και η μικρή ανάγκη ή δυνατότητα για σχέσεις με άλλα άτομα χαρακτηρίζουν όσους εκτίθενται σε πολλαπλούς κινδύνους. Από μελέτες με μεγάλη διάρκεια έχει διαπιστωθεί σαφής σχέση μεταξύ αντικοινωνικού τρόπου ζωής και τραυματισμού, ιδίως τραυματισμού ως αποτέλεσμα σωματικής βίας σε ηλικία 16-18 ετών και τροχαίου ή εργατικού ατυχήματος σε ηλικία 27-32 ετών. Έχει διαπιστωθεί ότι οι κακώσεις λόγω σωματικής βίας αποτελούν προγνωστικούς παράγοντες μελλοντικής δικαστικής ποινής. Οι προσπάθειες ερμηνείας της συσχέτισης μεταξύ εγκληματικής συμπεριφοράς, εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα και κακώσεων έχουν επικεντρωθεί στη θεωρία ελέγχου, που εξηγεί τη συμπεριφορά μέσω του τρόπου κοινωνικοποίησης των παιδιών και κυρίως μέσω της φροντίδας και του ελέγχου των γονέων. Το σύνδρομο DATES, που συνίσταται σε κατάχρηση ουσιών και κακώσεις λόγω σωματικής βίας, ατυχημάτων και επιλεκτικών χειρουργικών επεμβάσεων, έχει αποδοθεί σε αντικοινωνικό τρόπο ζωής. Αυτό το φάσμα διαταραχών φαίνεται ότι είναι σημαντικά συχνότερο σε νέους ενήλικους που υφίστανται κακώσεις λόγω σωματικής βίας. Οι κακώσεις παρουσιάζουν συσχέτιση με στοιχεία αντικοινωνικού τρόπου ζωής έως την ηλικία των 32 ετών, όπως κατάχρηση οινοπνεύματος, χαμηλό επίπεδο απασχόλησης και καταδίκες για τροχαίες παραβάσεις. Αν και τα αντικοινωνικά άτομα ηλικίας 16-18 ετών φαίνονται λιγότερο ασθενή από τα άλλα άτομα της ίδιας ηλικίας, έως την ηλικία των 32 ετών έχουν εγκατασταθεί σχέσεις μεταξύ ψυχικής νόσου και δικαστικών ποινών, όπως και μεταξύ καπνίσματος και νόσου. Η εικόνα που προκύπτει είναι εκείνη ατόμων 18 ετών με καλή φυσική κατάσταση, επιρρέπεια για έκθεση σε κίνδυνο και ιστορικό κακής οικογενειακής κατάστασης, που σε ηλικία 32 ετών αρχίζουν να υφίστανται τις συνέπειες ενός ανθυγιεινού τρόπου ζωής. Με τη σειρά της, αυτή η εικόνα είναι συμβατή με την αντίληψη ότι οι παράγοντες κινδύνου για νόσηση στην ενήλικη ζωή συσσωρεύονται διαδοχικά στη διάρκεια της ζωής.

Με δεδομένη τη ρίζα της αντικοινωνικής συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία, ίσως δεν δημιουργεί έκπληξη το γεγονός ότι η πρόληψη που έχει ως στόχο τις νέες οικογένειες, το σχολείο και τις προσπάθειες αποτροπής μέσω του δικαστικού συστήματος φαίνεται να είναι αποτελεσματική σε ευρύ φάσμα συμπεριφορών. Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί σε τυχαιοποιημένες μελέτες ότι η προσχολική εκπαίδευση και η πρώιμη οικογενειακή υποστήριξη έχουν θετική επίδραση στην υγεία σε σχέση με την παιδική κακοποίηση και παραμέληση, την κατάχρηση ουσιών και την εφηβική εγκυμοσύνη. Το προσχολικό πρόγραμμα High / Scope Perry είχε ως αποτέλεσμα οικονομία 49 044 $ σε κόστος εγκληματικής συμπεριφοράς για κάθε 12 356 $ που ξοδεύτηκαν σε κάθε παιδί. Οι επισκέψεις στο σπίτι και η εκπαίδευση των γονέων σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας, η άσκηση σε γνωσιακές — συμπεριφορικές παιδικές δεξιότητες και η εκπαίδευση διαχείρισης των γονέων έχουν ως αποτέλεσμα μείωση ποικίλων αντικοινωνικών συμπεριφορών, όπως η παραβατικότητα και η κατάχρηση οινοπνεύματος και ουσιών. Κανένα πρόγραμμα με στόχο παράγοντες κινδύνου στην κοινότητα δεν έχει έως τώρα αποδειχθεί αποτελεσματικό. Οι αποτελεσματικές αστυνομικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν περιπολίες σε γνωστές περιοχές βίας και σύλληψη των όσων υποπίπτουν σε επανειλημμένες σοβαρές παραβάσεις, των μεθυσμένων οδηγών και των ύποπτων για οικιακή βία.

Σε ότι αφορά σε προγράμματα αποκατάστασης, έχει διαπιστωθεί ότι έχουν αποτέλεσμα η επικέντρωση σε συγκεκριμένα προβλήματα παραβατικότητας, η θεραπεία της κατάχρησης ουσιών των κρατούμενων μέσα στη φυλακή, η γνωσιακή θεραπεία συμπεριφοράς και η θεραπεία όσων έχουν υποπέσει σε σεξουαλικά εγκλήματα μετά την έκτιση της ποινής τους. Πουθενά αλλού δεν είναι τόσο εμφανής η επίδραση του αντικοινωνικού τρόπου ζωής όσο στη φυλακή. Αν και ο πληθυσμός των φυλακών παρέχει μοναδικές ευκαιρίες θεραπευτικής αντιμετώπισης, τα προβλήματα που έχουν σχέση με την υγεία των κρατούμενων συχνά είναι δυσεπίλυτα. Πάντως, η πρόσφατη μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων για τις υπηρεσίες υγείας των φυλακών στην Αγγλία από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Υπουργείο Υγείας είναι ένα λογικό βήμα και μία ώθηση για την αναγνώριση των σχέσεων μεταξύ εγκλήματος, κάκωσης και νόσου και για την ενοποίηση πρόληψης και θεραπείας. Ενώ οι δεσμοί μεταξύ στέρησης και υγείας έχουν μελετηθεί ευρύτατα, οι δεσμοί μεταξύ αντικοινωνικού τρόπου ζωής και υγείας έχουν παραμεληθεί.

Shepherd J, Farrington D, British Medical Journal 326 : 834-835, 2003

ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Shepherd JP, Farrington DP, Potts AJC. Relations between offending, injury and illness. Journal of the Royal Society of Medicine 95 : 539-544, 2002

Farrington DP. Individual differences and offending. In : Tonry M, ed. Handbook of crime and punishment. Oxford, Oxford University Press, 1998

Farrington Sutherland I, Shepherd JP. Social dimensions of adolescent substance abuse. Addiction 96 : 445-448, 2001

Farrington Caspi A, Begg D, Dickson N et al. Identification of personality types at risk for poor health and injury in late adolescence. Criminal Behaviour and Mental Health 5 : 330-335, 1995

Farrington Junger M, Terlouw GJ, Van der Heijden PGM. Crime, accidents and social control. Criminal Behaviour and Mental Health 5 : 386-410, 1995

Farrington Shepherd JP, Peak JD, Haria S et al. Characteristic illness behaviour in assault patients : DATES syndrome. Journal of the Royal Society of Medicine 88 : 85-87, 1995

Farrington Welsh BC, Farrington DP. What works, what doesn’t, what’s promising and future directions. In : Sherman LW, Farrington DP, Welsh BC, McKenzie DL, eds. Evidence-based crime prevention. London, Routledge, 2002

Farrington Scheweinhart L, Barnes H, Weikart D, Garnett WS, Epstein AS. Significant benefits : the High / Scope Perry Preschool Study through age 27. Monographs of the High / Scope Educational Research Foundation, Number 10. Ypsilanti, The High / Scope Press, 1993

[20] Dürrenmatt (1990): ‘Le Minotaur’ Ed. L’Age de l’homme, Zurich.

[21] Potamianou, A. (1985) : ‘The Personal Myth. Points and Counterpoints’ The Psychoanalytic Study of the Child, vol. 40: 285-296.

[22] C. Castoriadis, op. cit., p. 36.

Καλλιτεχνικότητα – διανόηση και η ψυχική ασθένεια

by admin | Jun 5, 2021 | Κοινωνική Ψυχολογία

Υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι δημιουργικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να είναι ψυχικά άρρωστοι από ό,τι οι μη δημιουργικοί. Είναι επίσης πιο πιθανό σύμφωνα με αυτές τις πεποιθήσεις οι καλλιτέχνες και οι συγγραφείς να είναι πιο συχνά αλκοολικοί, να υποφέρουν από Κλινική κατάθλιψη και να είναι πιο επιρρεπείς στην Αυτοκτονία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να σκεφτούν τουλάχιστον ένα όνομα ενός διάσημου καλλιτέχνη ή συγγραφέα που αυτοκτόνησε (Hemingway, Plath) ή έκανε κάτι εξωφρενικά εκκεντρικό (ο Van Gogh κόβοντας το αυτί του). Στο Hollywood φαίνεται να πιστεύουν ότι υπάρχει κάποια σύνδεση. Ταινίες όπως το «A Beautiful Mind» (2001) και το «Shine» (1996) δείχνουν μια συσχέτιση μεταξύ της Διανόησης και της Καλλιτεχνικότητας, με τις ψυχικές ασθένειες.

Διάσημες προσωπικότητες:
Ο James Joyce είχε μια κόρη με σχιζοφρένεια και είχε πολλά σχιζότυπα χαρακτηριστικά. Ο Albert Einstein είχε ένα γιο με σχιζοφρένεια και ήταν επίσης ο ίδιος σχιζότυπος και εκκεντρικός. Ο Bertrand Russell είχε πολλά μέλη της οικογένειας του με σχιζοφρένεια ή ψύχωση. Ο Winston Churchill, ο Vincent van Gogh και ο Edgar Allan Poe πιστεύεται ότι είχαν διπολική διαταραχή.
Το μυθιστόρημα της Joanne Greenberg «Ποτέ δεν σας υποσχέθηκα έναν κήπο με τριανταφυλλιές» – I Never Promised You A Rose Garden (1964), είναι ένα αυτοβιογραφικό κείμενο της εφηβείας της στο Chestnut Lodge, σε συνεργασία με την Δρ Frieda Fromm-Reichmann. Εκείνη την εποχή, είχε διαγνωστεί με σχιζοφρένεια, αν και δύο ψυχίατροι που εξέτασαν το αυτοβιογραφικό της βιβλίο το 1981 κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν σχιζοφρενής, αλλά είχε βαριά κατάθλιψη και διαταραχή σωματοποίησης. Η αφήγηση θέτει συνεχώς το δίλλημα του πρωταγωνιστή μεταξύ ψυχικής ασθένειας και καλλιτεχνικής ικανότητας.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει κάποια συσχέτιση μεταξύ των δημιουργικών – καλλιτεχνικών επαγγελμάτων και των ψυχικών νόσων, συμπεριλαμβανομένων της διπολικής διαταραχής και της σχιζοφρένειας.
Η συσχέτιση μεταξύ της διπολικής διαταραχής και της δημιουργικότητας εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη λογοτεχνία το 1970, αλλά η ιδέα ενός συνδέσμου μεταξύ της «τρέλας» και «ιδιοφυΐας» είναι πολύ παλαιότερη και χρονολογείται τουλάχιστον από την εποχή του Αριστοτέλη. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η δημιουργικότητα προήλθε από τους θεούς, και ιδίως από τις Μούσες, τις μυθικές προσωποποιήσεις των τεχνών και των επιστημών, που ήταν εννέα θυγατέρες του Δία. Η ιδέα ενός πλήρους έργου τέχνης που αναδύεται χωρίς συνειδητή σκέψη ή προσπάθεια ενισχύθηκε σαν άποψη στην Ρομαντική εποχή.
Έχει επίσης προταθεί ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη συσχέτιση μεταξύ της δημιουργικότητας και της διπολικής διαταραχής, ενώ η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή φαίνεται να είναι πολύ πιο συχνή μεταξύ των θεατρικών συγγραφέων, μυθιστοριογράφων, βιογράφων, και καλλιτεχνών. Τα ψυχωτικά άτομα πάλι, ερμηνεύουν τον κόσμο με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο αντιλαμβανόμενοι πράγματα που οι άλλοι δεν μπορούν.

Θετική διάθεση, ψυχική ασθένεια και Δημιουργικότητα
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι είναι πιο δημιουργικοί όταν είναι σε μια θετική διάθεση και ότι οι ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια μπορούν πραγματικά να μειώσουν τη δημιουργικότητα.
Οι άνθρωποι που έχουν εργαστεί στον τομέα της Τέχνης, είχαν συχνά προβλήματα με τη φτώχεια, τις διώξεις, την κοινωνική αποξένωση, ψυχολογικά τραύματα, κατάχρηση ουσιών, υψηλή πίεση στο περιβάλλον τους και άλλους τέτοιους παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη και ίσως προκαλούν ψυχική ασθένεια. Είναι επομένως πιθανό ότι, όταν η δημιουργικότητα η ίδια συνδέεται με θετικές διαθέσεις, την ευτυχία και την ψυχική υγεία, η επιδίωξη μιας σταδιοδρομίας στον χώρο της τέχνης μπορεί να φέρει προβλήματα με το άγχος και το (αρχικά συνήθως χαμηλό) εισόδημα. Άλλοι παράγοντες, όπως το στερεότυπο του “Τρελού καλλιτέχνη” μπορούν να τροφοδοτήσουν τις πεποιθήσεις και προσδοκίες σχετικά με το πώς ένας καλλιτέχνης πρέπει να άγεται και να φέρεται, καθιστώντας τον καλλιτεχνικό τομέα πιο ελκυστικό για τα άτομα με προϋπάρχουσα ψυχική ασθένεια ή επιρρέπεια προς ψυχοπαθολογία.
Μια μελέτη από τον ψυχολόγο J. Philippe Rushton βρήκε ότι η Δημιουργικότητα συσχετίζεται με την ευφυΐα και την ψυχωτική προδιάθεση. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι η Δημιουργικότητα είναι μεγαλύτερη σε σχιζότυπους παρά σε σχιζοφρενείς. Η προέλευση της αποκλίνουσας σκέψης συνδέθηκε με ενεργοποίηση του προμετωπιαίου φλοιού, στα σχιζότυπα άτομα.
Τρεις πρόσφατες μελέτες από τον Mark Batey και Adrian Furnham έχουν καταδείξει τις σχέσεις μεταξύ σχιζότυπης και υπομανιακής προσωπικότητας με την Δημιουργικότητα.
Ο Kay Redfield Jamison συνοψίζει μελέτες των διαταραχών της διάθεσης σε ένα πλήθος συγγραφέων, ποιητών και καλλιτεχνών. Εντοπίζει τις διαταραχές της διάθεσης σε διάσημους συγγραφείς και καλλιτέχνες όπως ο Ernest Hemingway (ο οποίος αυτοκτόνησε μετά από θεραπεία ηλεκτροσπασμοθεραπείας), η Βιρτζίνια Γουλφ (η οποία πνίγηκε, πάσχουσα από καταθλιπτικό επεισόδιο), ο συνθέτης Robert Schumann (ο οποίος πέθανε σε ψυχιατρικό ίδρυμα), ενώ εντοπίζει ψυχοπαθολογία ακόμη και στον περίφημο εικαστικό Michelangelo .

Η δημιουργικότητα και η διπολική διαταραχή
Υπάρχει μια σειρά από κλινικούς τύπους της διπολικής διαταραχής. Τα άτομα με διπολική διαταραχή βιώνουν σοβαρά επεισόδια μανίας και κατάθλιψης με περιόδους φυσιολογικού συναισθήματος μεταξύ των επεισοδίων. Κατά την διάρκεια των μανιακών επεισοδίων, τα άτομα αδυνατούν να οργανώσουν τις ιδέες και σκέψεις που τους κατακλύζουν. Οι ταχύτατη εναλλαγή σκέψεων και η υπερδραστηριότητα μπορεί να μετατραπεί σε τέχνη οποιασδήποτε μορφής. Πολλοί άνθρωποι με διπολική διαταραχή μπορεί να αισθάνονται έντονα συναισθήματα, τόσο κατά τις φάσεις της κατάθλιψης όσο και της μανίας, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθούν περιστασιακά στη δημιουργικότητα. Επειδή η μανία μειώνει την κοινωνική αναστολή, οι καλλιτέχνες είναι συχνά τολμηροί.
Κατά συνέπεια των ως άνω, οι δημιουργοί παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά που συχνά συνδέονται με την ψυχική ασθένεια. Η συχνότητα και η ένταση αυτών των συμπτωμάτων φαίνεται να ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και τον τομέα των δημιουργικών επιτευγμάτων. Ταυτόχρονα, αυτά τα συμπτώματα δεν είναι ισοδύναμα με την πλήρη ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας ενός κλινικού μανιακού επεισοδίου το οποίο, εξ ορισμού, συνεπάγεται σημαντική έκπτωση λειτουργικότητας.

«Μεταθανάτια διάγνωση»
Σε μερικούς καλλιτέχνες βρέθηκε μεταθανάτια ότι έπασχαν από διπολική ή μονοπολική διαταραχή με βάση τις βιογραφίες, επιστολές, αλληλογραφία ή άλλο ανέκδοτο υλικό. Σύμφωνα την Kay Redfield Jamison ειδικά η διπολική διαταραχή, αλλά και λοιπές συναισθηματικές διαταραχές, μπορεί να βρεθεί σε ένα δυσανάλογο αριθμό ατόμων σε καλλιτεχνικά επαγγέλματα όπως οι ηθοποιοί, καλλιτέχνες, κωμικοί, μουσικοί, συγγραφείς και ποιητές .

Σύγχρονες απόψεις
Το 2012 στο βιβλίο «Ταλαιπωρημένοι Καλλιτέχνες» (The Myth of the Tortured Artist — and Why It’s Not a Myth) του αμερικανού δημοσιογράφου Christopher Zara, καταδεικνύεται η δύσκολη ζωή, οι απογοητεύσεις και η ταλαιπωρία πολλών καλλιτεχνών. Καλλιτέχνες όπως οι Charles Schulz, Charlie Parker, Lenny Bruce, Michelangelo, Madonna, Andy Warhol, Amy Winehouse, και δεκάδες άλλοι, αναλύονται ως προς τα προσωπικά τους βιώματα και των δυσκολιών που αντιμετώπισαν στην ζωή τους μέχρι να καταξιωθούν (όσοι μπόρεσαν εν ζωή). Σε κάθε περίπτωση, ο συγγραφέας επιχειρεί να κάνει μια σύνδεση μεταξύ της τέχνης και της προσωπικής ταλαιπωρίας του καλλιτέχνη.

Ο αντίλογος
Από τις πλέον γνωστές μελέτες, που περιλαμβάνει περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, που έγινε από Σουηδούς ερευνητές στο Karolinska Institute, ανέφερε μια σειρά από συσχετίσεις μεταξύ των δημιουργικών – καλλιτεχνικών επαγγελμάτων και των ψυχικών ασθενειών. Οι συγγραφείς είχαν υψηλότερο κίνδυνο άγχους και διπολικών διαταραχών, σχιζοφρένειας, μονοπολικής κατάθλιψης και κατάχρησης ουσιών και καταδείχθησαν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες από το γενικό πληθυσμό για αυτοκτονικότητα. Οι χορευτές και οι φωτογράφοι είχαν επίσης περισσότερες πιθανότητες να έχουν διπολική διαταραχή. Ωστόσο, ως ομάδα, αυτά τα δημιουργικά – καλλιτεχνικά επαγγέλματα δεν είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές από τους άλλους ανθρώπους, αν και ήταν πιο πιθανό να έχουν κάποιο στενό συγγενή με μια διαταραχή. Η δύναμη της μελέτης Kyaga είναι ότι είχε πρόσβαση σε τεράστιες βάσεις δεδομένων των διαγνώσεων, που παρέχονται από το σουηδικό εθνικό σύστημα υγείας μεταξύ του 1973 και του 2003, όμως, η αδυναμία της μελέτης είναι ότι οι ερευνητές δεν είχαν κανένα τρόπο για να μετρηθεί η δημιουργικότητα αυτών των ανθρώπων που χρησιμοποίησαν ως δείγμα. Έτσι, ως υποκατάστατο για τη δημιουργικότητα, η ομάδα χρησιμοποίησε τα δεδομένα των επαγγελματικών πληροφοριών που παρέχονται επίσης από τη σουηδική κυβέρνηση, σύμφωνα με τα επίσημα ερωτηματολόγια απογραφών το 1960, 1970, 1980, και 1990.
Υπάρχουν τέσσερις μεγάλες παλαιότερες μελέτες που είναι παρόμοιες με τη μελέτη Kyaga. Καμία από τις μελέτες αυτές δεν διαπίστωσαν αυξημένο βαθμό της ψυχικής ασθένειας σε δημιουργικούς ανθρώπους:
Το 1904, ο Βρετανός ψυχολόγος Havelock Ellis μελέτησε 1.030 επιφανή άτομα και διαπίστωσε ότι η συχνότητα εμφάνισης της ψυχικής ασθένειας ήταν ουσιαστικά η ίδια όπως και στο γενικό πληθυσμό. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ ιδιοφυΐας και της ψυχικής ασθένειας. Το 1947, ο WG Bowerman βρήκε μόνο ένα 2% συχνότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών μεταξύ των ιδιοφυιών επιστημόνων και καλλιτεχνών.
Ο Αυστριακός ψυχίατρος Adele Juda ανάλωσε 16 χρόνια στην ανάλυση 19.000 Γερμανών καλλιτεχνών και επιστημόνων που εργάστηκαν μεταξύ 1650 και 1900. Η συχνότητα εμφάνισης της ψυχικής ασθένειας ήταν οριακά υψηλότερη από ό,τι στο γενικό πληθυσμό και καταλήγει: «Δεν υπάρχει συγκεκριμένη σχέση μεταξύ υψηλότερου βαθμού ευφυΐας και των ψυχικών διαταραχών».
Στα ίδια ευρήματα καταλήγουν το 1962, οι Mildred και Victor Goertzel με μια μελέτη 400 επιφανών καλλιτεχνών και ανθρώπων του πνεύματος και επιστήμης και βρήκαν ένα ποσοστό κάτω από 2% για την επικράτηση σε ψυχικές ασθένειες. Η μελέτη τους αναδημοσιεύθηκε το 2004. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι γονείς, τα αδέλφια και οι αδελφές των 400 του δείγματος είχαν χαμηλότερο από τον μέσο όρο κριτηρίων ψυχικής ασθένειας.
Το 1994, ακολούθησε μια μελέτη από 291 βιογραφίες διάσημων ανδρών. Καμία από αυτές τις ιδιοφυΐες δεν πληρούσαν τα κριτήρια του DSM-III για ψυχιατρική διάγνωση (το αμερικάνικο διαγνωστικό σύστημα ψυχικών νόσων – σήμερα υπάρχει η V αναθεώρηση).
Παρά τις πολλές μελέτες που δεν διαπίστωσαν καμία σχέση μεταξύ της δημιουργικότητας και ψυχικών ασθενειών, τις τελευταίες δεκαετίες οι ερευνητές συνέχισαν να ερευνούν για στοιχεία που να υποστηρίζουν τη δυτική πολιτισμική πεποίθηση ότι η ψυχική ασθένεια συνδέεται με τη δημιουργικότητα. (οι περισσότεροι από τους μη-δυτικούς πολιτισμούς δεν συμμερίζονται αυτή την πεποίθηση) Αυτές οι πιο πρόσφατες μελέτες, όταν είναι καλά σχεδιασμένες, καταλήγουν με συνέπεια στην ίδια διαπίστωση: Δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ της δημιουργικότητας και της ψυχικής ασθένειας. Αντίθετα μάλιστα, σύμφωνα με τον ψυχολόγο Robert Epstein, PhD, η δημιουργικότητα μπορεί να παρεμποδίζεται από το άγχος.

Τα Κοινωνικά Στερεότυπα.
Δεν είναι αμελητέο να αναφέρουμε ότι εκτός από τα στερεότυπα του «τρελού καλλιτέχνη, επιστήμονα ή διανοητή», η ίδια η Κοινωνία θα αναζητήσει και θα αναγνωρίσει πολύ πιο εύκολα αποκλίνουσες συμπεριφορές σε γνωστά και διάσημα πρόσωπα, ενώ δεν θα τα εντοπίσει στην καθημερινότητα και στους χιλιάδες άλλους που συναναστρεφόμαστε. Τα στερεότυπα αυτά ενισχύονται επίσης από το star system, που προάγει την εικόνα του ιδιότροπου, εκκεντρικού καλλιτέχνη και επιστήμονα, ως μέρος μιας εικόνας με σαφή «εμπορικά» στοιχεία. Η αναγκαστική πολλές φορές συμμετοχή των ίδιων των καλλιτεχνών στον ρόλο που καλούνται να υιοθετήσουν, θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να πυροδοτήσει ψυχοπαθολογικά στοιχεία, τα οποία σε άλλες περιπτώσεις θα μπορούσαν να ελέγχονται επαρκώς από τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Η αναγκαστική αυτή «απελευθέρωση» των στοιχείων της προσωπικότητας του, εκτός από Τέχνη θα μπορούσε να παράξει επίσης ψυχοπαθολογία.

Υ.Γ. Εκτός από την αυτοπροσωπογραφία του Van Gogh, οι υπόλοιπες δημιουργίες είναι του έλληνα ζωγράφου Τάσου Αλαμάνου (http://tassosalamanos.com/)

Παιδιά με ομοφυλόφιλους γονείς

by admin | Jun 5, 2021 | Κοινωνική Ψυχολογία

To 1995 και σύμφωνα με έρευνα του National Health and Social Life Survey διεξαχθείσα από τον E.O. Lauman, ανέβαζε τον αριθμό των παιδιών στις ΗΠΑ, που έχουν τουλάχιστον ένα γονέα ομοφυλόφιλο στα 9 εκατομμύρια. Τα αποτελέσματα είχαν ανακοινωθεί από την Επιτροπή Psychosocial Aspects of Child and Family Health, το 2002.

Το θέμα είναι εξαρχής σύνθετο.

Αρχικά έχουμε να κάνουμε με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, που είναι αναφαίρετο δικαίωμα εκάστου ημών. Πλέον η ομοφυλοφιλία δεν αντιμετωπίζεται ως ασθένεια και γίνονται μεγάλες προσπάθειες να αντιμετωπιστεί το κοινωνικό στίγμα αιώνων. Τα νομικά δίκαια κάποιων χωρών αναγνωρίζουν τον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων, ενώ άλλα αναγνωρίζουν επίσημα την συμβίωση τους.

Δεύτερος παράγοντας είναι το δικαίωμα στην γονεϊκότητα, που είναι καθολικό σε όλους τους ανθρώπους. Απαγόρευση γονεϊκότητας δεν υπάρχει σε κανένα νομικό σύστημα του ανεπτυγμένου κόσμου. Συστάσεις μόνο για την αποφυγή της, μπορεί να υπάρξουν σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως ιατρικής φύσης, προϋπάρχουσας ασθένειας ή ισχυρής πιθανότητας να προκύψουν σοβαρά προβλήματα στα παιδιά μετά την γέννηση τους, αλλά και πάλι η τελική απόφαση είναι θέμα των γονέων.

Ομοφυλόφιλα ζευγάρια μπορούν πλέον να υιοθετούν παιδιά σε κάποιες χώρες ή επιτρέπεται να κυοφορήσουν εφόσον δύνανται και φυσικά μπορούν να τα μεγαλώσουν. Έως τώρα δεν υπάρχουν έρευνες που να πιστοποιούν ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων, προσδιορίζει και αυτόν που θα αποκτήσουν τα παιδιά τους.

Το μεγάλο θέμα που εγείρεται είναι ότι ενώ για τους ενήλικες υπάρχουν ξεκάθαρα πλαίσια ελεύθερων επιλογών, δεν συμβαίνει φυσικά το ίδιο και για τα παιδιά, τα οποία εκ των πραγμάτων… δεν μπορούν να επιλέξουν τους γονείς τους!

Τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια δεν έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ως προς την ποιότητα της προσωπικής τους σχέσης, που να τα διαφοροποιεί ως προς τα ετερόφυλα. Σχέσεις αγάπης, συνεργασίας, κατανόησης, επίγνωσης καθήκοντος και ότι άλλο μπορεί να χαρακτηρίσει μια επιτυχή ετερόφυλη σχέση που οδηγείται να ολοκληρώσει την οικογένεια με την απόκτηση παιδιών, μπορεί εξίσου καλά να υφίστανται και στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Τα προβλήματα έχουν κυρίως να κάνουν με την διαντίδραση με το κοινωνικό περιβάλλον, το οποίο έχει ακόμα συγκρατημένη ανοχή σε περιπτώσεις οικογενειών με ομοφυλόφιλους γονείς.

Αυτή η διαντίδραση και τα υπάρχοντα στερεότυπα είναι που συνήθως δημιουργούν εντάσεις και δυσκολίες στις οικογένειες με ομοφυλόφιλους γονείς, που πιθανά μπορούν να επηρεάσουν και την ψυχολογική κυρίως εξέλιξη των παιδιών τους. Σίγουρα μια πολύ κακή τακτική είναι η εσωστρέφεια που συχνά υιοθετούν οι ομοφυλόφιλοι γονείς ως μέθοδο άμυνας έναντι της μη ανεκτικής κοινωνίας και πολύ εύκολα μεταδίδεται και στα παιδιά.

Τα ίδια τα παιδιά, παρόλο που μπορεί να έχουν από νωρίς εξοικειωθεί με την ιδέα των «δύο μαμάδων» ή «δύο μπαμπάδων», αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες όταν αρχίσουν να κοινωνικοποιούνται και κυρίως στο σχολείο. Εκεί έρχονται αντιμέτωπα πρώτη φορά με την διαφορετικότητα της δικής τους οικογένειας, σε σχέση με τις οικογένειες της μεγάλης πλειοψηφίας των συνομιλήκων τους. Αν λοιπόν τελικώς δημιουργείται κάποιο πρόβλημα στις οικογένειες των ομοφυλόφιλων γονέων, είναι στην πλημμελή προετοιμασία και ψυχολογική υποστήριξη των παιδιών τους, ώστε να αντιμετωπίσουν με επιτυχία και να διαχειριστούν την διαφορετικότητα στις δικές τους οικογενειακές συνθήκες, έναντι των άλλων παιδιών. Η ψυχολογική προετοιμασία πρέπει να αρχίσει από πολύ νωρίς, κυρίως με την απενοχοποίηση των ίδιων των ομοφυλόφιλων γονέων ένεκα του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και ακολούθως στην συμβουλευτική που θα έχει να κάνει με τα παιδιά τους.

Η σημαντική παράμετρος της εξάλειψης του κοινωνικού στίγματος που προκαλεί η διαφορετικότητα, θα ήταν σίγουρα η πιο αποτελεσματική λύση όχι μόνο στα προβλήματα των οικογενειών με ομοφυλόφιλους γονείς, αλλά και σε μια σειρά άλλων καταστάσεων, που ενεργοποιούν στερεότυπα αιώνων. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει άλλες λύσεις, βασιζόμενες κυρίως στην Παιδεία της κοινωνίας και που σίγουρα δεν θα έχουν άμεσα ή βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, παρά μόνο σε πάροδο χρόνου και ίσως ανθρώπινων γενεών.

« Older Entries