by admin | Jun 11, 2023 | Κοινωνία, Κοινωνική Ψυχολογία
Τις τελευταίες δεκαετίες βιώνουμε μία κατακόρυφη άνοδο της χρήσης των συνεχώς εξελισσομένων μεθόδων χειραγώγησης – μέσω των οποίων γίνεται πολύ δύσκολο για τους απλούς ανθρώπους να διακρίνουν τα ουσιώδη σύνορα, μεταξύ της μυθοπλασίας και της πραγματικότητας.
Ελάχιστοι είναι μόνο σε θέση να εφαρμόσουν τα ευρήματα της σύγχρονης ψυχολογίας και κοινωνιολογίας, για να καθοδηγήσουν την αντίληψη και τη συνείδηση μας προς την επιθυμητή από τους εντολείς τους πλαστή πραγματικότητα – κοιτάζοντας τότε από έξω τη «μήτρα» (matrix), στην οποία είμαστε φυλακισμένοι όλοι οι υπόλοιποι. Η κατανόηση της διαδικασίας και της κατάστασης αυτής μοιάζει ήδη με τον από-προγραμματισμό του εγκεφάλου μας – με την απελευθέρωση του δηλαδή από τις έξωθεν επιρροές, με στόχο να δραπετεύσει από τη φυλακή της χειραγώγησης, από τη «μήτρα» (matrix) δηλαδή, στην οποία έχει τοποθετηθεί.
Στο ξεκίνημα βέβαια της ανθρώπινης ιστορίας, η καθοδήγηση του πλήθους μέσω της φυλάκισης του στο matrix επιτυγχανόταν με τη βοήθεια της βίας – κάτι που έπαψε πλέον να είναι αρκετό, μετά την έναρξη της εποχής του Διαφωτισμού. Ένα επόμενο βήμα συνέβη γύρω στο 1850, όπου ξεκίνησε η πρώτη βιομηχανική επανάσταση – ενώ οι δύο επιστήμονες που έθεσαν τις βάσεις της σύγχρονης χειραγώγησης, ακούσια φυσικά, δεν είναι άλλοι από τους πατέρες της αναλυτικής ψυχολογίας S. Freud και C.G.Junk.
Από το επιστημονικό έργο του τελευταίου είναι γνωστό το ότι, ο άνθρωπος μπορεί να επηρεασθεί πολύ εύκολα από οπτικά ερεθίσματα – ενώ το συλλογικό ασυνείδητο διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Χωρίς τώρα να επεκταθούμε σε περισσότερες λεπτομέρειες, οι δέκα βασικότερες στρατηγικές της χειραγώγησης είναι οι εξής:
(1) Η αντιστροφή της προσοχής (παραπλάνηση): Πρόκειται για σκόπιμες ειδήσεις που «πωλούνται» ως οι σημαντικότερες, έχοντας όμως στόχο να κρύψουν τις πραγματικά σημαντικές – όπως στο παράδειγμα της αναθεώρησης του συντάγματος, για να μη δοθεί προσοχή στα νέα μέτρα φτωχοποίησης των Πολιτών.
(2) Η σκόπιμη δημιουργία προβλημάτων, για τα οποία παρέχονται ταυτόχρονα οι ήδη προετοιμασμένες λύσεις: Για να επιτευχθεί ένας δύσκολος στόχος, προκαλούνται ορισμένες προβληματικές καταστάσεις, αφού διαφορετικά ο πληθυσμός επαναστατεί.
Για παράδειγμα, με σκοπό το ριζικό περιορισμό των κεκτημένων της πλειοψηφίας (μισθοί, κοινωνικό κράτος κλπ.), «παράγει» κανείς μία οικονομική κρίση, ενοχοποιώντας τους Πολίτες για τη δημιουργία της – παρέχοντας ταυτόχρονα «λύσεις», όπως η αύξηση της ποσότητας χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, οι οποίες δεν αφήνουν μεν το σύστημα να καταρρεύσει, αλλά αυξάνουν τη λεηλασία των πολλών που δεν αντιδρούν, επειδή δεν κατανοούν τι ακριβώς συμβαίνει.
(3) Η διαβάθμιση των δυσάρεστων αλλαγών: Η σταδιακή αλλαγή προς το χειρότερο των υπηρεσιών που προσφέρει το δημόσιο είναι πιο εύκολο να επιτευχθεί, σε σχέση με την άμεση και απότομη, επειδή η μάζα όταν μία κατάσταση διαρκεί πολύ, τείνει να πέσει στην παγίδα του «όλα θα περάσουν και θα γίνουν καλύτερα».
(4) Η αναβολή των επιδιωκόμενων αλλαγών: Πρόκειται για τη μετάθεση στο μέλλον εκείνων των αλλαγών που, εάν υιοθετούταν βραχυπρόθεσμα, θα προκαλούσαν μαζικές αντιδράσεις ή/και θα απορρίπτονταν από το σύνολο του πληθυσμού. Μέσω της αναβολής τους αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα αποδοχής τους εκ μέρους των ανθρώπων, επειδή έτσι συνηθίζουν καλύτερα στην ιδέα.
Παράδειγμα, οι μεταρρυθμίσεις του συνταξιοδοτικού συστήματος ακόμη και σε χώρες πλούσιες όπως η Γερμανία, οι οποίες αναβάλλονται μεν, αλλά τελικά επιβάλλονται (όπως θα συμβεί και στη Γαλλία, με τους εργατικούς νόμους).
(5) Η ομιλία στις μάζες σαν να πρόκειται για μικρά παιδιά: Όταν απευθύνεται κανείς στους ανθρώπους μιλώντας τους σαν να είναι παιδιά, τότε νοιώθουν ανάλογα ασήμαντοι – οπότε έχει τη δυνατότητα να τους πει ευκολότερα δυσάρεστες αλήθειες. Ισχύει εν προκειμένω το ότι, όσο πιο ψεύτης είναι κανείς, τόσο πιο εύκολα πείθει – γεγονός που διαπιστώνεται συχνά στην Ελλάδα, όσον αφορά το εκλογικό κοινό και τους πολιτικούς που στέλνει στην εξουσία.
(6) Η έμφαση (επικέντρωση) στα συναισθήματα και όχι στη λογική: Με τη στροφή προς το συναίσθημα εμποδίζεται η κριτική σκέψη, σε βαθμό που δεν μπορεί να φαντασθεί κανείς.
(7) Η διατήρηση της κοινωνίας σε άγνοια: Προφανώς οι μάζες δεν πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν τις μεθόδους, καθώς επίσης τις τεχνικές ελέγχου που εξασφαλίζουν τη χειραγώγηση τους. Στα πλαίσια αυτά, όλοι όσοι προσπαθούν να τις «ξυπνήσουν» είτε συκοφαντούνται μεθοδικά, είτε διακωμωδούνται, είτε χαρακτηρίζονται ως οπαδοί θεωριών συνωμοσίας – έτσι ώστε να μην εισακούγονται ποτέ.
(8) Η χειραγώγηση της σκέψης του λαού, έτσι ώστε να πεισθεί πως είναι μία θλιβερή μετριότητα: Όταν οι άνθρωποι πείθονται ότι, είναι «μοντέρνο» να συμπεριφέρονται ανόητα, χυδαία και ματαιόδοξα, τότε είναι πολύ εύκολη η καθοδήγηση τους.
Παράδειγμα ο τρόπος ομιλίας και οι λέξεις που χρησιμοποιούνται πολύ συχνά στην ελληνική κοινωνία και στη Βουλή, οι οποίες μειώνουν δραστικά το πολιτισμικό επίπεδο της χώρας – οπότε δεν σημειώνονται αναταραχές και εξεγέρσεις, παρά τη ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου. Με απλά λόγια, η ευγένεια δεν συμβαδίζει με την παθητική αποδοχή της φτωχοποίησης – οπότε απαιτείται η μείωση του πολιτισμικού επιπέδου, χωρίς την οποία είναι αδύνατον να επιβληθεί.
(9) Μετάλλαξη της αντίστασης σε ένα συναίσθημα κακής συνείδησης: Χωρίς καμία ενέργεια, δεν υπάρχει καμία άμυνα – όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου είναι ανόητο να περιμένει κανείς κάτι καλύτερο, αφού δεν ενεργεί οπότε δεν αμύνεται. Όταν η κοινωνία τώρα πείθεται συλλογικά ότι είναι ανόητη, διεφθαρμένη και ανίκανη, οπότε είναι η ίδια ένοχος για τα δεινά που της συμβαίνουν (κακή συνείδηση), τότε εξουδετερώνεται πλήρως – αφού αυτός που νοιώθει ένοχος δεν είναι σε θέση να αγωνισθεί, να εξεγερθεί και να επαναστατήσει.
(10) Η γνώση των ανθρώπων καλύτερα από τους ίδιους: Τις τελευταίες δεκαετίες οι γνώσεις στη Νευρολογία (έρευνα του εγκεφάλου), στην Κοινωνιολογία και στην Ψυχολογία έχουν αυξηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό – οπότε η απόσταση που χωρίζει τα πολύ υψηλά εισοδηματικά στρώματα από τη μάζα είναι πια τεράστια. Ως εκ τούτου, ακόμη και η μεσαία τάξη έχει μείνει πολύ πίσω διανοητικά – οπότε είναι σημαντικά ευκολότερη η χειραγώγηση, ο έλεγχος και επομένως η «ληστεία» της.
by admin | Jun 11, 2023 | Κοινωνία, Κοινωνική Ψυχολογία
Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Social and Political Psychology, ο ψυχολόγος και καθηγητής του UC Santa Cruz, Thomas Pettigrew, υποστηρίζει ότι πέντε σημαντικά ψυχολογικά φαινόμενα μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση της πολιτικής και κοινωνικής συμπεριφοράς των λεγόμενων alt-right, των υποστηρικτών του Τράμπ ή των συγγενών πολιτικών τους σε όλο τον κόσμο. Αυτά είναι:
✔️1. Ο αυταρχισμός
Ο αυταρχισμός αναφέρεται στην υπεράσπιση ή την επιβολή αυστηρής υπακοής στην εξουσία εις βάρος της προσωπικής ελευθερίας και συνδέεται συνήθως με την έλλειψη ανησυχίας για τις απόψεις ή τις ανάγκες άλλων. Το αυταρχικό σύνδρομο προσωπικότητας – μια καλά μελετημένη και παγκόσμια επικρατούσα κατάσταση – είναι μια κατάσταση του νου που χαρακτηρίζεται από πίστη στην απόλυτη και πλήρη υπακοή στην εξουσία κάποιου. Εκείνοι με αυτό το σύνδρομο εμφανίζουν συχνά επιθετικότητα στα μέλη της ομάδας, την υποταγή χωρίς όρους στην εξουσία, την αντίσταση στις νέες εμπειρίες ή ιδεες και έχουν μια άκαμπτη ιεραρχική άποψη για τον τρόπο που θα πρέπει να οργανώνεται η κοινωνία. Το σύνδρομο προκαλείται συχνά από φόβο , καθιστώντας εύκολη της χειραγώγηση αυτών των ατόμων από ηγέτες που υπερβάλλουν με την απειλή ή να κάνουν τον φόβο πίστη.
Αν και η αυταρχική προσωπικότητα παρατηρείται και μεταξύ των φιλελεύθερων, κεντρώων και των αριστερών, είναι πολύ πιο συχνή μεταξύ των δεξιών σε όλο τον κόσμο. Οι ομιλίες του Προέδρου Τραμπ που περιλαμβάνουν απόλυτους όρους όπως «ηττημένοι» και «πλήρεις καταστροφές», «θα υπερισχύσουμε» κλπ είναι ελκυστικοί και αποτελεσματικοί.
✔️2. Προσανατολισμός κοινωνικής κυριαρχίας
Ο προσανατολισμός της κοινωνικής κυριαρχίας (SDO) – ο οποίος είναι διακριτή ψυχολογική κατάσταση, παρ’ ό,τι σχετίζεται και με το αυταρχικό σύνδρομο προσωπικότητας – αναφέρεται σε άτομα που έχουν προτίμηση για συμμετοχή τους σε ομάδες με αυστηρή δομή και ιεραρχία. Ειδικά σε δομές στις οποίες οι ομάδες υψηλού επιπέδου ιεραρχικά έχουν σχεδόν απόλυτη κυριαρχία έναντι των χαμηλά στην ιεραρχική κλίμακα. Εκείνοι με σύνδρομο SDO είναι συνήθως κυρίαρχοι, σκληροπυρηνικοί και καθοδηγούνται από το προσωπικό ενδιαφέρον.
Από την λίμνη ψηφοφόρων με αυτό το συνδρομο “ψαρεύουν” πολλοί. Η εκλογική μετακίνηση τους από τον ένα χώρο σε κάποιον άλλο, έστω και ιδεολογικά τελείως διαφορετικό, είναι συχνή.
✔️3. Προκατάληψη
Θα ήταν εξαιρετικά άδικο και ανακριβές να πούμε ότι κάθε ένας από τους υποστηρικτές των Τραμπικων σε όλο τον κόσμο έχει προκατάληψη κατά των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. Αλλά θα ήταν εξίσου ανακριβές να πούμε ότι ορισμένοι, σε ψηλά μάλιστα ποσοστά, δεν το κάνουν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συνήθως η εφαρμογή της προκατάληψης ως ψυχοπαθολογία απευθύνεται σε φανατικούς υποστηρικτές, αυτούς που θεωρούν όλους τους μουσουλμάνους «επικίνδυνους» και τους μεξικανούς μετανάστες «βιαστές» και «δολοφόνους».. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι, μια άλλη μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε ότι η υποστήριξη προς τον Τραμπ σχετίζεται με μια τυπική κλίμακα μέτρησης της έντασης του σύγχρονου ρατσισμού και του μισογυνισμού. Τα ίδια μετριούνται και στην Ευρώπη στους υποστηρικτές του Ορμπαν, Λεπέν, Πελονι, Βοξ στην Ισπανία ή τους φτωχούς ψηφοφόρους του Ερντογάν στην Ανατολία.
✔️4. Χαμηλή επαφή μεταξύ ομάδων
Η επαφή μεταξύ ομάδων αναφέρεται σε επαφή με μέλη ομάδων που βρίσκονται εκτός της δικής σας, η οποία έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι μειώνει τις προκαταλήψεις. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι οι λευκοί υποστηρικτές του Τραμπ έχουν βιώσει σημαντικά λιγότερη επαφή με μειονότητες από άλλους Αμερικανούς. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι «… η φυλετική και εθνική απομόνωση των Λευκών σε επίπεδο ταχυδρομικού κώδικα είναι ένας από τους ισχυρότερους προγνωστικούς παράγοντες της υποστήριξης του Τραμπ». Αυτή η συσχέτιση παρέμεινε ενώ ελέγχονταν μεταβολές για δεκάδες άλλες μεταβλητές και αποτελεί την βάση για τις προσωποποιημενες καμπάνιες που χρησιμοποιουνται μέσω των ψηφιακών καναλιών από λογισμικά τυπου Oxford Analytica ή με την ένταση των φαινομένων echo μέσα στα “κοινωνικά” δίκτυα.
✔️5. Σχετική στέρηση
Η σχετική στέρηση αναφέρεται στην εμπειρία της στέρησης από κάτι στο οποίο κάποιος πιστεύει ότι το δικαιούται. Είναι η δυσαρέσκεια που αισθάνεται όταν κάποιος συγκρίνει τη θέση του στη ζωή με άλλους που πιστεύουν ότι είναι ίσοι ή κατώτεροι, αλλά άδικα είχαν μεγαλύτερη επιτυχία από αυτούς.
Οι κοινές εξηγήσεις για τη δημοτικότητα του Τραμπ μεταξύ των μη φανατικών ψηφοφόρων περιλαμβάνουν οικονομικά κριτήρια κυρίως. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένοι υποστηρικτές του Τραμπ ήταν απλά θυμωμένοι που χάνονται αμερικανικές θέσεις εργασίας στο Μεξικό και την Κίνα, κάτι που είναι σίγουρα κατανοητό, αν και αυτοί οι πιστοί συχνά αγνοούν το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές τις θέσεις εργασίας ενδέχεται να χαθούν ούτως ή άλλως λόγω του επιταχυνόμενου ρυθμού αυτοματοποίησης.
Οι υποστηρικτές του Τραμπ που αντιμετωπίζουν σύνδρομα σχετικής στέρησης βιώνουν συναισθήματα που βασίζονται συχνά σε μια παρανοϊκή αντίληψη για το τι ο καθένας νομίζει ότι δικαιούται. Μέσα σε αυτά τα “παρανοϊκά” συγκαταλέγεται και η άρνηση λήψης μέτρων αυτοπροστασίας ή κοινωνικής αποστασιοποίησης λόγω του κορονοϊού και, μαζί με προκαταλήψεις, και η άρνηση του εμβολιασμού ως στοιχείο εμφάνισης αυτού του στερητικού συνδρόμου επί κάποιων δικαιωμάτων μεταφυσικής ανοσίας που το πάσχον άτομο νομίζει ότι στερήθηκε ή κινδυνεύει ότι θα στερηθεί. Στην ίδια κατηγορία, με διαγνωσμένα σύνδρομα σχετικής στέρησης, συγκαταλέγονται και οι φανατικότεροι υποστηρικτές της αυτοδικίας και της οπλοκατοχής.
Μια άλλη ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από το FiveThirtyEight υπολόγισε ότι το μέσο ετήσιο ατομικό εισόδημα των υποστηρικτών του Trump ήταν 72.000 $. (το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ βρίσκεται στα 63.000$).
Συμπεράσματα:
Τα ίδια αυτά πέντε χαρακτηριστικά (Αυταρχισμός- Σύνδρομο Προσανατολισμού Κοινωνικής Κυριαρχίας, Χαμηλός δείκτης επαφής εκτός κλειστών ομάδων, σχετική στέρηση) φαίνεται είναι και τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά όσων συσπειρώνονται ή θα συσπειρώνονται εντός της λεγόμενης Νέας Δεξιάς (Alt-Right) και στην Ευρώπη. Αυτή αποκτά όλο και περισσότερο κάθε ημέρα χαρακτηριστικά “Τραμπισμού” που εκτρεφεται, αλλά και εντείνει, τα πιο πάνω ψυχολογικά σύνδρομα. Αυτό, μοιραία, θα στρέψει και πολλούς πολιτικούς σχηματισμούς στην ΕΕ, αυτούς που στεγάζονται κυρίως στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, σε θέσεις ή πολιτικές συμπεριφορές που πριν λίγα χρόνια είχαν μόνο οι δακτυλοδεικτούμενοι της Άκρας Δεξιάς. Και σε διασπάσεις τους.
Αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ιδιαίτερα μετά και το σοκ της κατάρρευσης του νεοφιλελευθερισμού που βιώνουν συντηρητικοί πολίτες με τα πιο πάνω 5 χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα αυτοί που ήταν απόλυτα πεισμένοι για την ορθότητα και ανθεκτικότητα των σχετικών δογμάτων του, που κατέρρευσαν (περί αυτορρύθμισης της ελεύθερης αγοράς, ρόλο του κράτους, δημοσίων χρεών κλπ) Αλλά και όσων εντρομοι παρατηρούν τώρα να καταρρέει η “Τάξη Πραγμάτων” που είχε παγιοποιηθει ως “φυσικό φαινόμενο” της παγκοσμιοποιησης, που κατέρρευσε.
Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι ο νεοφιλελευθερισμός, ως ιδεολογία αλλά και ως οικονομική πρακτική, στηρίχθηκε στις προηγούμενες 4 δεκαετίες σε αυτά ακριβώς τα 5 χαρακτηριστικά ως αποτέλεσμα του φόβου τύπου “δόγμα του σοκ”, για να επιβληθεί σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού καλλιεργώντας τα συστηματικά, κυρίως μέσω των συστημικών ΜΜΕ, ως ανώτερες κοινωνικές αξίες ή πρότυπα, παρά την “φιλελεύθερη” ρητορική των αγορητών της Συντηρητικής παράταξης. Που τωρα, ελλείψει συμπαγούς αφηγήματος, οικονομικού σχεδίου και ενιαίας ιδεολογίας, μπαίνει σε μια εποχή πολυδιασπάσεων, αντίστοιχης έντασης με αυτήν που βίωσε η Αριστερά μετά την κατάρρευση της Σοβιετιας την δεκαετία του 90.
Γι αυτή την ανάρτηση έκλεψα δια του copyleft στοιχεία και πληροφορίες από άρθρο που δημοσιεύθηκε αρχικά στο Raw Story και στο Psychology Today καθώς και άλλα επαληθεύσιμα στατιστικά στοιχεία στο ίντερνετ.
Πηγή: https://www.facebook.com/yiannis.hadjichristos/posts/pfbid0whPk8tVG9u1Lp8hDyXQGvt8ckkBdD7b5Ucss93hsuJoMzZTBGXUoRVYn9QKkt83Yl
by admin | Jan 23, 2023 | Κοινωνία, Κοινωνική Ψυχολογία
Η ανθρώπινη ιστορία είναι κυρίως συγκρούσεων και πολέμων. Η ιστορία διδάσκει πολλά μαθήματα, αλλά έχει λίγους μαθητές. Φαίνεται ότι το κύριο γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν από την ιστορία είναι ότι οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν από την ιστορία.
Ο κύκλος φαίνεται να είναι: σύγκρουση που οδηγεί σε πόλεμο, τεράστιες ζημιές, απώλειες και κόστος από όλες τις πλευρές, συλλογικές δηλώσεις του «ποτέ ξανά», ακολουθούμενες από μια σύντομη περίοδο ειρήνης, και στη συνέχεια επαναλάβετε.
Ο πόλεμος φαίνεται τόσο πολύ μέρος της ανθρώπινης υπόστασης, που είναι λογικό να αναρωτηθούμε: είναι οι άνθρωποι προγραμματισμένοι για πόλεμο; Μήπως η γενετική οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, ώστε τα γονίδιά τους να μπορούν να αναπαραχθούν καλύτερα μετά την καταστροφή των γονιδίων των «άλλων» που ανταγωνίζονται για πόρους;
Πολλοί ανθρωπολόγοι και αρχαιολόγοι έχουν παράσχει στοιχεία ότι ο πόλεμος μεταξύ των ανθρώπων εμφανίστηκε μόλις πριν από 6000 έως 10000 χρόνια. Η εμφάνιση του πολέμου συμπίπτει με τη δημιουργία αγροτικών συστημάτων και κοινωνιών. Η οργάνωση της μαζικής παραγωγής τροφίμων απελευθέρωσε πολλούς ανθρώπους από τον ατέρμονο κύκλο του κυνηγιού και της τροφοσυλλογής. Αυτό με τη σειρά του, επέτρεψε σε μερικούς ανθρώπους να ζήσουν από την εργασία άλλων – τότε εμφανίστηκε μια τάξη «ηγετών».
Αν οι πόλεμοι ξεκίνησαν μόνο αφού μερικοί άνθρωποι είχαν τον ελεύθερο χρόνο και το καθεστώς να τον κατευθύνουν, αυτό δείχνει: η επιθυμία για πόλεμο δεν είναι γενετικά προσδιορισμένη ή, αν τελικά είναι, η επιθυμία για πόλεμο απαιτεί να υπάρχει χρόνος και πόροι για να εκφραστούν τέτοια γονίδια.
Τα τελευταία 3000 χρόνια υπήρξαν λίγες περίοδοι χωρίς πόλεμο στην Ευρώπη όπου τα πλουσιότερα έθνη φάνηκαν να έχουν την επιθυμία, το χρόνο και τους πόρους. Ωστόσο, από την ίδρυση του προδρόμου της ΕΕ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, (που δημιουργήθηκε για να αποτρέψει τον πόλεμο), δεν υπήρξαν πόλεμοι μεταξύ κανενός μέλους της ΕΕ, παρά το γεγονός ότι είχαν την ίδια δεξαμενή γονιδίων και είχαν στη διάθεσή τους τεράστιο χρόνο και πόρους. Τι εξηγεί το φαινόμενο των σχεδόν 80 ετών ειρήνης; Ίσως οι άνθρωποι που συναλλάσσονται, συνεργάζονται και λαμβάνουν αποφάσεις μαζί και έχουν ειρηνικούς τρόπους επίλυσης των αναπόφευκτων συγκρούσεων, δεν κάνουν πόλεμο ο ένας στον άλλο. Ενδεχομένως όπου υπάρχει κοινός νόμος και ίση πρόσβαση στη δικαιοσύνη, δημιουργώντας τους μηχανισμούς εμπιστοσύνης, οι άνθρωποι ζουν γενικά ειρηνικά, παρά τις όποιες μικρές διαφωνίες. Εάν ο πόλεμος ήταν σκληρός και κατέστη δυνατός χάρη στον χρόνο και τη διαθεσιμότητα πόρων, τέτοιες δομές εμπορίου και συνεργασίας όπως η ΕΕ δεν θα απέτρεπαν τον πόλεμο.
Οι περισσότεροι εμφύλιοι πόλεμοι στην πρόσφατη ιστορία έλαβαν χώρα παρά το γεγονός ότι όλα τα παραπάνω προφανώς ήταν σε ισχύ. Ίσως, όταν αυτά τα συστήματα διαλύονται, ο πόλεμος είναι ακόμα δυνατός, ή, είναι ακόμη αναπόφευκτος. Για παράδειγμα, όταν ένα ή και τα δύο μέρη σε έναν πιθανό εμφύλιο πόλεμο δεν είναι διατεθειμένα να δεχτούν μια κοινή λύση, ή, δεν υπάρχει μηχανισμός για την εξεύρεση ή την εφαρμογή ενός νέου αμοιβαία αποδεκτού status quo, ίσως ο πόλεμος, ή ο διαχωρισμός των μερών σε νέες χώρες, είναι ο μόνος τρόπος επίλυσης της σύγκρουσης. Αυτή ήταν η λύση σε πολλές συγκρούσεις. Τρία παραδείγματα από την πρόσφατη ιστορία είναι η πρώην Γιουγκοσλαβία, το Ανατολικό Τιμόρ και το Σουδάν κλπ. Πράγματι, πολλές χώρες δημιουργήθηκαν κάτω από αυτές ακριβώς τις συνθήκες.
Ο πόλεμος θα μπορούσε να είναι μια τοξική παρενέργεια που προκαλείται από τον τύπο των ανθρώπων που εισέρχονται στην πολιτική. Τα χαρακτηριστικά που θεωρούνται ευρέως απαραίτητα για να ευδοκιμήσουν στα πολιτικά συστήματα, είναι: η μεμψιμοιρία, ο ναρκισσισμός και η ψυχοπάθεια. Ίσως είναι η δυσλειτουργική ψυχολογία πολλών πολιτικών «ηγετών», που οδηγεί στον πόλεμο. στην προσπάθειά τους να προσκολληθούν στην εξουσία, παραιτούνται από κάθε αρχή, λένε οποιοδήποτε ψέμα και διατάζουν οποιαδήποτε πράξη.
Όποιος έχει παρακολουθήσει έναν πόλεμο είτε σε πραγματικό χρόνο, είτε στην ιστορία, θα έχει σημειώσει τα ψέματα που λέγονται και τις φρικαλεότητες που διαπράττονται και από τις δύο πλευρές. «Η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα του πολέμου», αν και συχνά δηλώνεται ως αλήθεια, δεν είναι, από μόνη της, Αλήθεια. Μέχρι τη στιγμή που κάποιος είναι σε θέση να ζητήσει ή να διατάξει πόλεμο, η αλήθεια και η ακεραιότητα έχουν γίνει από καιρό αποδεκτές ως συνεχείς παράπλευρες απώλειες στην αναζήτησή για εξουσία. Ο πόλεμος αποκαλύπτει ότι η μεμψιμοιρία γίνεται πιο έντονη.
Ορισμένοι πόλεμοι διεξάγονται για τον έλεγχο ή την πρόσβαση σε πόρους. Τα περισσότερα είδη ζώων σκοτώνουν μόνο για φαγητό. Εκείνα που σκοτώνουν αλλά δεν τρώνε, συνήθως το κάνουν μόνο εάν βρίσκονται υπό πραγματική σωματική απειλή. Οι άνθρωποι όμως θα σκοτώσουν ο ένας τον άλλον ακόμα και εάν οι ιδέες τους απειλούνται. Πολλοί πόλεμοι διεξάγονται για την πολιτική ιδεολογία, τη θρησκεία, τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τα κυβερνητικά συστήματα κ.λπ.
Ίσως οι ιδέες, οι ιδεολογίες, μπορούν να λειτουργήσουν με τρόπο παρόμοιο με τα γονίδια; Μήπως οι άνθρωποι ανταγωνίζονται για να γίνουν αποδεκτές οι ιδέες τους; Οι άνθρωποι συγχέουν την προσωπική επιβίωση με την αποδοχή των ιδεών τους; Χρειάζονται οι άνθρωποι τόσο πολύ την επικύρωση που είναι πρόθυμοι να πάνε στον πόλεμο γι’ αυτό; Αν και αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο, φαίνεται να συμβαίνει όταν οι άνθρωποι δηλώνουν όπως: “Είμαι πρόθυμος να σκοτώσω ή να πεθάνω για τις πεποιθήσεις μου”. Ιδού ένα παράδειγμα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου: «Θα προτιμούσα να είμαι νεκρός παρά Κόκκινος». Οι πολιτικοί σε όλη την ιστορία έχουν κατευθύνει τους ανθρώπους να διαπράξουν φόνο σε τεράστια κλίμακα για αυθαίρετες ιδέες όπως οι “πατρίδες”. «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων», είχε πει ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, πριν όμως καταφύγει και αυτός στην ιδέα της «πατρίδας».
Δεδομένου ότι λίγοι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να βλάψουν οποιονδήποτε, πόσο μάλλον εκείνους που είναι ακριβώς σαν αυτούς, είναι απαραίτητο οι πολιτικοί που επιθυμούν τον πόλεμο να δημιουργήσουν έναν εχθρό, να μετατρέψουν αυτόν τον εχθρό ως υπαρξιακή απειλή για τους πολίτες τους, για τον τρόπο ζωής τους, για τις ιδέες τους.
Η φρίκη του πολέμου είναι δυνατή μόνο εάν αξιοπρεπείς άνθρωποι μπορούν να πειστούν να δολοφονήσουν. Η διαδικασία ξεκινά αργά, λογικά. το «άλλο» αντιπαραβάλλεται με το πόσο πολιτισμένοι και έντιμοι «είμαστε», Τότε, σταδιακά ο «άλλος» δαιμονοποιείται και απανθρωποποιείται. Μόλις ο νεόκοπος «παγκόσμιος στρατιώτης» πειστεί ότι ο «άλλος» αξίζει τη μοίρα του, θα διαπράξει ευχαρίστως οποιαδήποτε θηριωδία διαταχθεί – οι άνθρωποι-στόχοι τους έχουν παραιτηθεί από τα ανθρώπινα δικαιώματά τους και είναι υποκείμενα ηθικού αποκλεισμού.
Η διαδικασία πλύσης εγκεφάλου για την προετοιμασία ενός λαού για πόλεμο είναι η ίδια που χρησιμοποιείται από τους ηγέτες των αιρέσεων για να υποτιμήσουν τα μη μέλη της λατρείας και να κρατήσουν τα μέλη της λατρείας υπό έλεγχο.
Πολλοί άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες εμπλέκονται στον πόλεμο. Εδώ είναι μερικά μόνο:
Εκδίκηση
Ο πόλεμος που βασίζεται στην εκδίκηση υπάρχει σε πολλά μέρη του κόσμου εδώ και χιλιετίες. Κάθε κόμμα επιδιώκει τη «δικαιοσύνη» για την τελευταία «αδικία» που του επιβλήθηκε και με αυτόν τον τρόπο επιβάλλει μια άλλη αδικία και ο κύκλος συνεχίζεται, συχνά για γενιές.
Φόβος
Οι άνθρωποι, ξανά και ξανά, έχουν πάει στον πόλεμο, από φόβο μήπως δεχθούν επίθεση. Δηλαδή, ο φόβος του πολέμου δημιουργεί πόλεμο. Αμέτρητες ζωές χάθηκαν σε «προληπτικές» επιθέσεις για να «αμυνθούν» απέναντι σε μια απειλή που ήταν εντελώς αβάσιμη. Επανειλημμένα, οι λαοί έχουν χειραγωγηθεί από πολιτικούς για να επιτεθούν πριν δεχτούν επίθεση, όταν καμία τέτοια επίθεση δεν ήταν σκόπιμη ή δυνατή.
Υποκρισία
Κάθε εμπλεκόμενο μέρος αισθάνεται ότι ο πόλεμός του είναι «δίκαιος», με διάφορες μορφές: υπερασπίζεται τη χώρα του, τον τρόπο ζωής του, τους πόρους του, την ηθική του. Ο καθένας μπορεί να δικαιολογήσει τη διεξαγωγή ενός πολέμου με τη δίκαιη αγανάκτησή του, αλλά οι εχθροί τους καταδικάζονται επειδή σκέφτονται και ενεργούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
Ηρωισμός
Όταν οι ηγέτες του παρελθόντος επαινούνται ως «μεγάλοι» επειδή ηγήθηκαν της μαζικής δολοφονίας των «εχθρών» τους, τα Εγώ των ηγετών στο παρόν μπαίνουν στον πειρασμό να γράψουν τη θέση τους στην Ιστορία μέσω του πολέμου. Τι είδους άνθρωπος είναι διατεθειμένος να επιτρέψει στη σφαγή εκατομμυρίων ανθρώπων να γίνει «αθάνατος»; Ένας ψυχοπαθής. Η ιστορία και η ψυχολογία του πολέμου φαίνεται να είναι η ιστορία και η ψυχολογία των ψυχοπαθών.
Η λογική δικαιώνει το συναίσθημα
Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε λογικοί, ότι τα συναισθήματά μας ακολουθούν τις λογικές μας αναλύσεις. Αλίμονο, δεν είμαστε. Είναι το αντίστροφο: η λογική μας χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τα συναισθήματά μας. Ακόμη και η βάση των αρχέγονων συναισθημάτων μπορεί να δικαιολογηθεί με λογική, με πολύ προβλέψιμους τρόπους: «Δεν μας αρέσει [εισαγάγετε το όνομα του “άλλου”]. Είναι [εισάγετε άγριες φανταστικές απειλές]. Είναι [εισάγετε αβάσιμη κατηγορία για φρικτά χαρακτηριστικά]. Θα πρέπει [έκκληση να βλάψουμε τον “άλλο”] για να σώσουμε τον εαυτό μας, από αυτούς».
«Ο Θεός είναι με το μέρος μας»
Ο πόλεμος μετά τον πόλεμο έχει διεξαχθεί στο όνομα της θρησκείας, ή δικαιολογείται με τη χρήση της θρησκείας. Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν τις ίδιες δικαιολογίες ή/και ισχυρίζονται θρησκευτική επικύρωση για την παραβίαση των νομικών και θρησκευτικών αρχών τους (για παράδειγμα, να μην σκοτώνουν). Η θρησκεία επιλέγεται, διαφθείρεται από τους πολιτικούς και χρησιμοποιείται για να «δικαιολογήσει» τον πόλεμο.
Η πρώτη πράξη κάθε εμβίου όντος
Οι οργανισμοί, όπως και τα ζωντανά συστήματα, αμέσως μετά την δημιουργία τους, αρχίζουν να προστατεύουν την ύπαρξή τους. Αυθαίρετες έννοιες όπως ομάδες, εταιρείες και χώρες, επιδιώκουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι όλα τα ζωντανά μέλη ή πολίτες εκμηδενίζονται. Κυβερνήσεις έσφαξαν ακόμα και τον ίδιο τους τον λαό στο όνομα του «κόμματος».
Ομαδική σκέψη
Όταν μια ομάδα ανθρώπων ενώνεται, υιοθετεί γρήγορα κοινούς κανόνες. Εάν η ομάδα έχει προεπιλεγεί για την κοινή της άποψη για τον κόσμο, αυτοί οι κανόνες δεν εμπεριέχουν κανένα μέσο αμφισβήτησης. Οποιαδήποτε και όλες οι πληροφορίες που θα μπορούσε να δει ένα λογικό, αντικειμενικό άτομο που θα αμφισβητούσαν τη δυσλειτουργική σκέψη της ομάδας, επανερμηνεύονται από την ομάδα ως στοιχεία για να υποστηρίξουν τη σκέψη τους. Αυτή η παραληρηματική επανερμηνεία της πραγματικότητας είναι κοινή σε πολλές ψυχικές διαταραχές. Όταν οι κυβερνώντες καταλαμβάνονται από ομαδικό παραληρηματικό ιδεασμό, μπορεί γρήγορα να ξεκινήσει και να συνεχίσει την τρέλα του πολέμου.
Δεν υπάρχουν νικητές
Ο πόλεμος σχεδόν πάντα αναδύεται ως αποτέλεσμα ενός τοξικού κοκτέιλ δυσλειτουργικής ψυχολογίας. Δεν έχει σημασία ποια πλευρά έχει την πιο παραληρηματική σκέψη, δεν υπάρχουν νικητές στον πόλεμο, μόνο μεγαλύτεροι ή μικρότεροι ηττημένοι.
Οι άνθρωποι που πολεμούν είναι οι νεότεροι και ισχυρότεροι, τεράστιοι αριθμοί από τους οποίους σκοτώνονται στη μάχη. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγάλος αριθμός γυναικών δεν μπορούσε να βρει σύζυγο και δεν είχε παιδιά. Οι περισσότεροι στρατιώτες που εμπλέκονται σε έναν πόλεμο έχουν καταστρέψει τη ζωή τους από τραυματισμό ή μετατραυματικό στρες. Υποφέρουν από εφιάλτες για όλη τους τη ζωή, οι σχέσεις τους είναι διαταραγμένες, η διατήρηση μιας φυσιολογικής λειτουργίας είναι δύσκολη, η κατάθλιψη, το άγχος, ο αλκοολισμός, η ανεργία, η έλλειψη στέγης και η αυτοκτονία είναι όλα υψηλότερα σε όσους έχουν την ατυχία να έχουν δει την πραγματικότητα του πολέμου. Λίγοι λαοί απέφυγαν να πληρώσουν το τεράστιο για να πάνε στον πόλεμο. Το κόστος της καθοδήγησης μιας χώρας για να πάει σε πόλεμο βαρύνει εκείνους που το διευθύνουν; Όχι. Τα πολιτικά συστήματα φαίνεται να προστατεύουν όσους ξεκινούν πολέμους, από τις συνέπειες των αποφάσεών τους. Ίσως αυτή η ασυλία τους κάνει πιο πιθανό να θυσιάσουν τις ζωές των άλλων, να προστατεύσουν ή να βελτιώσουν τη ζωή και τις θέσεις τους.
